O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

Metchik ariqchasining soni va rasmi.
Ariqchasining soni ko’p metchiklar rezba 
qirqish jarayonida yupqa qatlamni qirindi kesadi, bu esa kesish kuchini va 
burovchi momentni ustiga olib keladi. Shu bilan birga ariqchalar sonini ko’payishi 
bilan aniq va toza rezba olinadi. Odatda metchiklarda ariqchalar soni uning 
diametriga va qirqilayotgan rezbaning turiga bog’liq qabul qilinadi. Qo’l metchigi, 
gayka metchigi, mashina metchiklari uchun,
d= 2-6 n=3 dona
d= 6-14 n=3 dona 
d= 16-24 n=3-4 dona 
d= 27-36 n=4 dona 
d= 38-52 n=4-6 dona 
103-rasm.
Qirindi joylashuvchi ariqchaning turi va rasmi: 
A turi (rasm-103 a) yarim aylana rasmli ariqcha ochuvchi freza bilan xosil 
qilingan. Bu rasmdagi profil qo’l va tozalovchi metchiklarda qo’llaniladi.

- 
burchagi 90
0
ga yaqin bo’lishi kerak. Rasm-103 b da B tur rasmli profil ariqchasi 
gaykalarga rezba qirqishda qo’llaniladi. Rasm-103 v da rasmi v turi ko’rsatilgan 
A,B – profil rasmiga nisbatan ancha yaxshi xisoblanib, oldingi charxi to’g’ri 
chiziqliligi sababli yetarli darajada oldingi burchagi tozalovchi va zabori qismida 

---

doimiyligini tahminlaydi. Profil ariqchaisining umumiy burchagi 46-47
0
. 
Perosining eni va o’zagining diametri ―Frezer‖ zavodining tavsiyasiga asosan 
u=ma ariqchali metchik uchun perosining eni B=0.34d
uzg
mm, metchik 
ariqchasining o’zagining diametri d=0.44d
uzg 
qora rezba qirquvchi metchiklar 
uchun v=0.28d
uzg
mm, d=0.5d
uzg 
, (bu yerda d
m
metchikning tashqi diametri). Bu
rasmdagi profillar qo’l va gayka metchiklarida qo’llaniladi.