O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

97-rasm.
Rezba qirquvchi keskich sxemasi: 
Chap kesuvchi qirrasidagi orqangi burchak uchun (rasm-97). 





1
хакчап
O’ng kesuvchi qirrasi uchun





2
хакўнг
kesimdagi μ burchagi quyidagi formula bilan aniqlanadi. 



cos


tg
tg
Bundan ε rezba profilining yarim burchagi. 
Uchburchakli rezbalar uchun profil burchagi 2ε= 55-60
0 
va ko’tarilish burchagi
ω = 3-4
0
bo’lganda μ burchagining tahsiri xisoblanmaydi va keskichlar o’ng va 
chap kesuvchi qirralarida bir xil orqangi burchak bilan tahsinlanadi. Trapetsiya-
simon rezbalar uchun μ burchagi kattalashadi va katta axamiyatga egadir. Shuning 
uchun orqangi burchakni belgilashda xisobga olinadi. Rezba qirquvchi 
keskichlarning oldingi burchagi γ ishlov berilayotgan zagotovka materialiga 
bog’liq xolda qabul qilinadi yoki shakldor keskichllarnikiga o’xshash qilinadi. 
Trapetsiyasimon rezba qirqishda keskichning oldingi yuzasini zagotovka o’qiga 
nisbatan paralel o’rnatish (rasm 322a) vint profilida yuqori aniqlikda rezba olishga 
imkon beradi. Rezbaning profil burchagida (agar oldingi burchak γ=0) keskichning 
profili burchagidek bo’ladi. Lekin keskichning oldingi burchagi γ
1
manfiy 
qiymatga ega bo’lganligi sababli kesish sharoiti yomonlashadi xamda rezbaning 
ko’tarilish burchagi kattalashib keskichni γ
2
tahsirida kesuvchi qirrasining mus-
taxkamligi kamayadi. Bu usul faqat qirindi kesish qatlami katta bo’lmagan toza 
rezba qirqishda ishlatiladi.

---

Rezba qirqish keskichlarining konstruktsiyasini va rezba qirqish jarayonini 
sharoitlarini takomillashtirish borasida izlanishlar olib borgan Navotorlarning 
qilgan ishlari katta axamiyatiga egadir. Bularga tokar Navotorlar Yu. Dikov va N. 
Chikirovlar tomonidan ishlab chiqilgan ya’ni yuqori tezlik bilan rezba qirqish usuli 
(rasm-123) qora trapetsiyasimon rezba qirquvchi keskich keltirilgan bo’lib, 
umumiy profil burchagi 50
0
oldingi burchagi 

=0
0
; orqangi burchagi α=2-3
0
(keskichning mustaxkamligini oshirish maqsadida). Toza rezba qirquvchi keskich 
profili burchagi toza qirqilgan rezba burchagi profili burchagiga teng. (Xozirgi 
xolat uchun 40
0
).