O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

 
 
 
 
 
Po’lat markasi 
U12 9XC 
R9 
R6M3 
R18 
R6M5 
R18K10 R9K10 R18K20 
Issiqbardoshlik,
0
S 
275 
325 
620 
620 
670 
670 
670 
2. Uglerodli asbobsozlik po’latlari.
3. Legirlangan asbobsozlik po’latlari.

---

 
Legirlangan 
asbobsozlik 
po’latlari 
(7-jadval) 
uglerodli 
asbobsozlik
po’latlardan tarkibida legirlovchi elementlar - xrom, volfram, vanadiy, marga-
nets, molibden va boshqalar borligi bilan farq qiladi. Volfram yeyilishga chid-
amlilikni va issiq-bardoshlikni oshiradi. Vanadiy zarrachalarning maydadonaligini 
taominlaydi. Xrom - qattiqlikni, chuqur toblanishni va yeyilishga chidamlilikni ta-
ominlaydi. Kremniy toblashga bo’lgan moyillikni oshiradi. Marganets toblashdagi 
deformatsiyalanishni kamaytiradi. 
Jadval 7 
Kam 
legir- 
langan 
po’lat 
Xromli po’lat 
X, XG 
X- xrom;
Xrom 
kremniyli 
po’lat 
9XS 
G- marganets; 
S- kremniy, raqam uglerodning o’ndan 
bir qismidagi foizini ko’rsatadi.
Volpframli 
po’lat 
V1 
V – volpfram raqam volframning foiz 
hisobidagi miqdorini bildiradi. 
Xromvolpf-
ramli po’lat 
XV5 
Xrommarga-
netsli po’lat 
XVG 
Xromvolp- 
framkremniy 
marganetsli 
po’lat 
XVSG 
Xromvolp-
framvannadiy-
li po’lat 
X6VF 
F – vanadiy; 
Xromli po’latlardan (0,4-0,7% Cr) yumshoq materiallarga ishlov berish
uchun qo’l metchiklari, zenkerlar tayyorlanadi. Shuningdek yirik egovlar tayor-
lash tavsiya etiladi. 
9XC markali po’lat (0,95 - 1,25% Cr, 1,2 - 1,6% Si) yaxshi toblanadi va yuqori 
issiq-bardoshlikka ega,(qattiqligi 60 HRC dan kam emas, 250
0
– 260
0
C gacha 
qiziganda o’zining turg’unligini saqlab qoladi). 
XVG markali po’lat (0,90 - 1,20% Cr, 1,20 - 1,60% W, 0,80 - 1,10% Mn) eng 
yuqori toblanuvchanlikka ega, toblanganda ham deformatsiyalanadi va yumshoq 
materialga ishlov beruvchi yirik va uzun sidirgichlarni tayorlash uchun 
qo’llaniladi. 
XVSG markali po’latda kremniy miqdori bir oz ko’proq bo’ladi (0,65-1,0% C,
XBG markali po’latda 0,15 - 0,35% C) chuqur toblanuvchanlikka va issiq-
bardoshlikka ega bo’lib ulardan yumaloq plashkalarni, yirik sidigichlarni,
razvertkalarni tayyorlash uchun tavsiya etiladi. 

---