O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

B a k ye l i t b o g’ l o v ch i.
(B) karbol kislota bilan formalindan sunhiy smola – 
bakelit tarzida tayyorlangan. Bakelit bog’lovchili jilvirlash toshlari yetarli darajada 
puxta va elastik bo’ladi. Bu bog’lovchi yordamida tayyorlangan ilvirlash toshlari 
turli – tuman ishlar uchun,yu shuningdek, qirqib tushirishda va shakldor yuzalar 
jilvirlashda ishlatiladi. Ular sovutish suyuqligisiz xam, sovitish suyuqligi ishlatib 
ham jilvirlashda 75 m/sek gacha tezlikda ishlashga imkon beradi. Bakelit 
bog’lovchili jilvirlash toshining kamchiligi shundan iboratki, 180
0
S dan yuqori 
temperaturagacha 
qiziganda 
ularning 
puxtaligi 
pasayadi, 
ishqoriy 
(kontsentratsiyasi 1.5 % dan optiq bo’lgan eritmalar tarzidagi) sovitish suyuqligi 
ularni yemiradi.
Jilvirlash asbobining qattiqligi bog’lovchining ish vaqtida kesish kuchi tahsiri 
ostida abraziv donalarning uvalanishidan saqlab tura olish xususiyati bilan 
xarakterlanadi.
Jilvirlash asbobining qattiqligi abraziv material donalarining qattiligiga emas, balki 
bog’lovchi moddaga bog’liqdir. Jilvirlash asbobining normal ishlashi uchun 
bog’lovchi modda abraziv donalari o’tmaslashib borgan sari ularning asbob 
yuzasidan uzilib ketishiga va o’tkir kesuvchi asbob yuzasidan uzilib ketishi va 
o’tkir kesuvchi donalar yangi qavatlarining ochilishiga qarshilik qilmasligi kerak.
Jilvirlash toshining bunday yangilanib turishi asbobning
o’z – o’zidan 
charxlanuvchanligi
deb ataladi.

---

Bog’lovchi yumshoq bo’lsa, abraziv donalar oson ajralib ketadi va jilvirlash 
asbobi, notekis yeyilish sababli, o’z rasmini yo’qotadi, natijada uni tez –tez qayrab 
turish kerak bo’ladi. Bog’lovchi qattiq bo’lganda o’tmaslashib qolgan abraziv 
donalar ko’chib tushmaydi, jilvirlash toshining yuzasi tekislanadi, g’ovaklari 
maydalangan material va qirindi bilan berkiladi, buning oqibatida jilvirlash asbobi 
silliqlalnib qoladi. Bu esa issiqlik xosil bo’lishiga olib keladi va ishlov 
berilayotgan yuzaning kuyishiga sabab bo’ladi.
60 – jadvalda abraziv materialning qattiqlik shkalasi keltirilgan. Bu jadvalda 
shartli belgilardagi (xarflarning o’ng tomonidagi ) 1,2,3 raqamlar qattiqlikning
ortib borishini ko’rsatadi. Abraziv asbobning qattiqligi shar botirish, qum purkash 
va chuqurcha parmalash yo’li bilan aniqlanadi.