O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

 Mashina – qo’l metchiklar. 
Mashina – qo’l metchiklari qo’l metchiklaridan farqi 
uning dastak qismining rasmi va dastgox diametriga nisbatan chetlanishga 
qo’yilgan yuqori talabga, uning rezbali qismining o’qdoshligiga va ishchi 
qismining turgunligiga qo’yilgan talablar bilan farqlanadi. Mashina – qo’l 
metchiklari aloxida, donalab va kompleksda (2 donadan) tayyorlanadi.
Mashina qo’l metchiklarining dastagini oxirgi qismi kvadrat rasmli qilib 
tayyorlanadi. Uning dastagida xalqasimon kolg’tsa metchikni dastgox patronida 
tushib ketishidan saqlash uchun xizmat qiladi. Gluxiy teshiklarga rezba qirquvchi 
metchiklar qisqa zabor qismga ega bo’ladi (uchta rezba qadamiga). Oxirigacha 
teshilgan teshiklarga rezba qirquvchi metchiklarni zabor qismini uzunroq qilib 
tayyorlanadi. (rezbani 6 ta kamigacha). Trapetsiyasimon rezbalarni qirqishda 
materialni katta qismi kesib olinishi sababli, shuning uchun yuklanishni 
kamaytirish 
maqsadida 
yig’imdagi (komplektdagi) metchiklar sonini 
ko’paytiriladi. 5 – donagacha va undan yuqori. 
Mashina – qo’l metchiklar M2 – M6 gacha turlari qattiq qotishma materialidan 
tayyorlanadi. Rasm 334 uning ariqchalari profili jilvirlash yo’li bilan olinadi. M10 
- M16 o’lchamdagi metchiklarini ishchi qismi qattiq qotishma plastinkasini 
metchik tanasiga kavsharlanadi va uning dastagi qismi po’latdan tayyorlanadi.
Gaykaga rezba qirquvchi metchiklar quyidagi turlarga bo’linadi: Oddiy, qisqa 
dastakli va uzun egilgan dastakli. Gaykaga rezba qirquvchi metchiklarni dastagini 
imkon qadar uzun qilishga to’g’ri keladi chunki rezba qirqilgan gaykalar dastak 
qismiga yo’nalish bo’yicha siljib boradi a metchikni dastakka qismida to’plangan 
gaykalarni dastgoxni to’xtatib gaykalarni ajratib olinadi. SHunday qilib 
metchikning dastagi qancha uzun bo’lsa dastgox kam to’xtatiladi. Maxsus gaykaga 
rezba qirquvchi avtomatlashgan dastgoxlarda dastagi egilgan gaykaga rezba 
qirquvchi metchiklar qo’llaniladi. Bunday metchiklar bilan dastgoxda rezba 
qirqilganda gayka dastgox magazinidan ravishda tushib turadi va rezba qirqilgan 
gaykalar dastak yo’nalish bo’yicha siljib boradi. Bunda rezba qirqish dastgoxini 
doimiy to’xtatish kerak bo’lmaydi.
Plashkalar. 
Plashkalarni ichki yuzasida kesilgan tig’lari bo’lib, uni detalning 
tashqi yuzasida burama xarakatlantirilganda bir o’tishda tashqi rezba hosil qiladi. 
Plashkalarni bir necha turi mavjud: 
Rezba qirquvchi yaxlit va kesilgan, ular quyidagilarga bo’linadi. Yumaloq, 
kvadratli, va olti qirrali (rasm-104 a,b,) turbasimon rezba qirquvchi (rasm-104 g); 
Plashkalarning ishlashi metchiklarning ishlashidek bo’lib, faqat ularning farqi 
4. Plashkalar.

---

tashqi yuzalarga rezba qirqiladi, metchiklar bilan esa ichki yuzalarga rezba 
qirqiladi.