O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

1-rasm

Ishlab chiqarish omillari.

Ishlab chiqarish omillari noz-ne’matlarni yaratishda har xil darajada ishtirok etadilar. Shunga qarab ular 3 ta guruhga ajratiladi: shaxsiy-insoniy omil, moddiy omil, axborot-informatsion omil.

Shaxsiy-insoniy omil — bu ish kuchi, uning amal qilish natijasi bo‘lgan mehnatdir.

Ish kuchi — bu insonning mehnat qilishga qaratilgan jismoniy va aqliy qobiliyatidir.

Bu qobiliyat sohibi har bir mehnatga layoqatli kishidir. Mazkur qobiliyat amalda ishlatilganda mehnat yuz beradi. Ishchi kuchini faqat jismoniy kuch bilan cheklab bo‘lmaydi. Ishchi kuchi sohiblari bilim, malaka, mahorat va ish tajribasining ham sohiblari bo`ladilar. Ishchi kuchining miqdoriy va sifat o ‘lchami bor. Miqdoran olganda — bu ishlay oladigan kishilarning soni. Sifat jihatidan —bu ishlovchilarning malaka mahorati, bilimi-tajribasidir. Ishchi kuchi shundayki, uni insondan ajratib bo‘lmaydi, u moddiy shaklga ham ega emas, u insonning jismida mujassamlashgan qobiliyat. Shu sababli uni ishlab chiqarishdagi inson kapitali, deb ham atashadi. Ishchi kuchi ishlab chiqarishning birlamchi omili hisoblanadi, chunki inson mehnatisiz, uning ijodisiz eng mukammal mashinalar bo‘lganda ham tirikchilik ne'matlarini yaratib bo'lmaydi. Inson jamiyatning oliy ishlab chiqaruvchisidir.

Ishlab chiqarish yuz berganda tabiat in’om etgan ashyo-materiallar mehnat yordamida qayta ishlanishi kerak va buning uchun mehnat vositalari talab qilinadi. Shu sababli ishlab chiqarishda moddiy omillar ham qatnashadi.