O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti «Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish»

Ikki yillik beda ang’izini haydab yuborish chuqurligini almashlab ekishdagi paxta hosiliga ta’siri, ga/sentner (Qashqarov A., Qashqarov N.,Qashqarova K.,1991)

1.3.1-j a d v a l

Tuproqni asosiy ishlash usuli	Fon (tayyor- langan sharoit)	Bedapoya buzilgan 1-yili	2-yili	3-yili	4-yili	5-yili	Qo’shimcha yig’indisi
Har yili 30 sm chuqurlikda madaniy haydash Bedapoyani 37 sm chuqurlikda buzib, keying yillarda 27, 30, 33, 40 sm haydash	o’g’itsiz	_	45,5	43,5	37,3	36,9	_
	o’g’it berilgan	39,6	45,7	43,1	41,3	45,7	_
	o’g’itsiz o’g’it berilgan	_ 40,7	51,6 54,1	49,3 50,3	43,1 46,7	42,0 52,7	22,9 28,6

Yer haydashning bu tabaqalashtirilgan sistemasi almashlab ekishning hamma dalalari bo’yicha tuproq unumdorligini yuqori darajada saqlash va hosildorligini gektariga 5,7 sentnerdan oshirish imkonini beradi (1.3.1-jadval).O’z PITI ning ikkita ko’p yillik tajribalarida kuzatishlar almashlab ekishning to’liq rotatsiyasida olib borilib, almashlab ekish sxemasi 2:5 bo’ldi va bedapoya buzilib, o’g’it berilmagan beshinchi yili ham paxta ekilishidan olingan hosil gk boshiga 42 sentnerni oatrofida azot o’zlashtirgan. Bu amaliy jihatdan olganda bedaning ikki yil davomida o’stirilgan paytida to’plagan biologik azotni to’la qiymatda foydalanganligini ko’rsatadi.

Ang’izni haydash chuqurligi o’simlik qoldiqlarining parchalanishini va minerallashishini keskin darajada sekinlashtiradi. Shunga ko’ra bedapoya buzilgan birinchi yili g’o’zani yaxshi o’sishi uchun yerga azotli o’g’itni to’liq normada solish ma’qul ko’riladi. Demak, tuproqni ishlash sistemasi o’zgarishi bilan bir vaqda, g’o’zani azotli o’g’itlar bilan oziqlantirish sistemasi ham o’zgaradi. O’g’itlarni almashlab ekishning hamma dalalari bo’yicha bir il normada solish kerak bo’lib, bu O’z PITI da 1978-1985 yillarda olib borilgan kuzatish ishlarida to’liq tasiqlangan (Muhamedov jadvaliga qarang, 1.3.2-jadval).

1.3.2. jadval.