O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

“Oltun yorug‘” o‘gitiari. 
“Oltun yorug‘”da burxonning e'tirof 
etishicha, Xo‘rmuzd jamiki insonlami qilmishlari, gunohlari uchun pus- 
haymon qildirib, tavbaga olib keladi. U, insonlami yovuz qilmishlaridan 
poklagin, deb burxondan iltimos qiladi (III 2b). Xo‘rmuzdning bu ishini 
Tangrilar tangrisi ma’qullaydi va jamiki insoniyat gunohlaridan pokla- 
nishi uchun qanday amallami bajarishi lozimligi to‘g‘risida Xo‘rmuzdga 
yo‘l-yo‘riq ko‘rsatadi. Bu amallar - hamma burxonlarga ta’zim qilish, 
ya’ni ulami izzat-hurmat qilish, zehni ochilganlarga ta’zim qilish, ma­
xayana ta’limotini targ‘ib qiluvchilarga ta’zim qilish va hokazolardan 
iborat. Ammo amallar faqat shulardan iborat emas, balki insonlar qilgan 
gunohlarini e’tirof etib tavba qilishlari ham lozim. Zotan, insonlar bud­
daviylik qonunlari paydo bo‘lmasdan ilgari, yovuz, yomon qonunlarga 
ergashib, hatto do‘zaxga ham tazyiq o'tkazgan, g'azabnok bo‘lib, nafrat 
va nodonligi tufayli jonzotlarga zulm qilgan, yaxshi-yomon ishlami aj- 
rata olmay, tana xohishi bilan ish qilib jonzotlarga jabr qilgan, tiliga erk 
berib, ko‘nglida yomon ishlami o‘ylab, gunoh qilgan, yomon niyat bilan 
burxonning tanasidan qon chiqargan, to‘g‘ri, haqiqiy no‘mdan nafrat- 
langan, no‘mdan nafratlanib, undan yuz o‘girgan, sof niyatli ruhoniylar 
orasida igVo qo‘zg‘ab, janjal chiqargan, hatto ota-onasini yo‘q qildir- 
gan, gunohu ayblami faqat o‘zi qilib qolmay, boshqalami ham shunday 
yaramas ishlarga undagan va o‘zi bu qilmishlaridan xursand bo‘lgan, 
pok odamlarga illatu gunohlami to'nkagan, yomonni yaxshi deb maqtab, 
yaxshini yomon deb qo‘llab-quwatlab, u nuqsonlidir, u shaytondir, deb 
hukm chiqargan.
Xullas, dunyoda nimaiki illatlar bo'lsa, insoniyat shulaming ham- 
masi ijrochisi. Shunchalik qabohatga botgan insoniyatning gunohlari uc­
hun afv so‘rab, Xo‘rmuzd burxon oldida vositachi bo‘ladi (go‘yo Muso 
payg‘ambar barcha Isroil xalqining gunohlari uchun afv so‘rab Xudo- 
ga iltijo qilganday). Xo‘rmuzd katta ijtimoiy vazifa bajaradi - burxon-
98

---

dan insoniyat uchun baxt so‘raydi, insoniyatni to‘g‘ri yo‘lga solishdan, 
yaxshilik ildizini mustahkam qilishdan iborat vazifani amalga oshirishni 
burxondan iltimos qiladi va jamiyatda sog‘lom muhit yaratish uchun ku- 
rashadi.
Burxonning bergan о ‘ gitlari, yo ‘1-yo ‘riqlari hamma bo ‘disatvlarning 
hayoti uchun mezon, ular bu yo‘lni kundalik vazifa singari qabul qilish- 
lari kerak. Inson bo‘disatvga aylangandan keyin, u komillikning eng 
yuqori nuqtasiga erishadi. Endi u o‘zini emas, boshqalaming rohat- fa- 
rog'atini o‘ylashi, boshqalaming tashvishi bilan yashashi lozim: