O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

harakatlari bir-biriga nihoyatda mos ekanini ko‘rsatib bergan. Uning nut­
qi orqali soxtaligini, riyokorligini ochgan. Mahmud Torobiy voqeasini
Mirzo Ulug‘bek alohida hikoya tarzida o‘z asariga olib kirgan.
Shuningdek, mazkur bobda Chig‘atoy ulusi bilan Elxoniylar davlati
o ‘rtasidagi siyosiy munosabatlar, Chig‘atoy ulusining ijtimoiy-siyosiy
hayotida barlos amirlarining roli, Balx va Andijonning qaytadan tikla-
mshi, ma’muriy va ma’naviy islohotlar singari voqealar ham o ‘rin olgan.
Har bir bobda biron xon yoki muayyan tarix hikoya qilinar ekan,
albatta, Mirzo Ulug'bek oddiy bayonchilikdan qochadi, kitobxonni jalb
qilish maqsadida, avvalo, asar uslubiga badiiy jilo beradi; ikkinchidan,
ma’lum tarixiy voqealar yoki qahramonlarga ta’rif berish maqsadida
she’riy parchalar keltiradi. Umuman, Mirzo Ulug‘bek bu asarini yaratish
bilan ijodkorlik mahoratini namoyon qilgan. 0 ‘tmishdagi tarixiy asarlar
ayni paytda badiiy asarlar kabi kitobxonning estetik ehtiyojini qondirish
uchun ham xizmat qilganini Mirzo U lug‘bekning mana shu asari misoli-
da yanada aniqroq ko‘rish mumkin.
Mirzo Ulug'bek o ‘z asarida “doston” terminini qo‘llaydi. Bu bejiz
emas. Jumladan, “0 ‘tror muhosarasi dostonining tugashi”, “Jand voqca-
si dostonining oxiri”, “Jo‘jixon, Chig‘atoyxon va 0 ‘ktoyxon dostonining
oxiri” va h. tarixiy voqealaming bayoni, ayniqsa, 0 ‘tror shahzodalari-
ning fojiali oTimi, aholining ayanchli hayoti tasviri, 0 ‘tror hukmdori
G‘oyirxon bilan shahar ahlining qal’aga kirib, bir oy davomida o ‘limga
tik boqib, m o‘g ‘ul lashkarlari bilan ayovsiz jang qilgani shu darajada
mahorat bilan tasviri anganki, chinakam doston kabi о ’qiladi. Mirzo
Ulug‘bek “doston” terminini adabiy termin sifatida emas, balki “voqea”,