O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

diqqatga sazovor o ‘rinlar - Chingizxonning bir qator xonlami mag‘lub
qilgani, uning nasl-nasabi, farzandlari, el-ulusga joriy qilgan yasoqla-
ri (qonunlari) zikri va u o ‘matgan qonunlar tufayli o ‘g ‘irlikka barham
berilgani, lashkar tuzilishiga oid voqealar bayonidir. Jumladan, lashkar
tuzilishi to‘g ‘risida Mirzo U lug‘bek quyidagicha yozadi: “Lashkar tar-
tibi shunday tuzilganki, Odam ato zamonidan bugungi kungacha biror
podshohning sipohi turknikidek muyassar bo‘lmagan. Sabru bardosh
shiddatida va ma’lum muddatgacha shokirlikda yashirin va oshkora o ‘z
hokimlariga jonu dildan mahkumlik va mute’lik qilurlar” (1 13-b.). Sul­
ton Muhammad Xorazmshoh va uning o ‘g ‘li Jaloliddin bilan olib borgan
jangu jadallari ham shu bobda qiziqarli tarzda bayon etiladi.
Chingizxon o ‘z farzandlariga va Qorachor no‘yonga davlat ish-
lari borasida vasiyat etishi voqealari bilan to 'rtinchi bob boshlana-
di. 0 ‘ktoyning taxtga o ‘tirgani va uning U lug‘ yurtdagi podshohligi,
0 ‘ktoy, Chig‘atoy va Tulixonning Xitoyga lashkar tortgani, u mamla-
katni egallab qaytayotganlarida Tulixonning vafot etgani, OVktoyxondan
keyin taxtga o ‘tirgan Kuyukxon hukmronligi davridagi voqealar, niho-
339

---

yat, 0 ‘rdoyxon ibn Arig‘ Temurxon hukmronligigicha bo‘lgan hodisa-
lar ham shu bobda hikoya qilinadi. 0 ‘ktoydan boshlab 0 ‘rdoyxongacha
yigirma bir hukmdor tarixi qisqa bayon qilingan.
Chinigzxonning to‘ng‘ich o ‘g ‘li Jo‘ji xon Markaziy Osiyo tarixida
katta mavqe egallagan edi. Jo‘ji naslidan bo‘lgan o ‘ttiz uch xon haqida
asarda hikoya qilinadi va beshinchi bobni tashkil qiladi. Jo‘ji avlodlari
Dashti Qipchoq (hozirgi Qozog‘iston, G‘arbiy Sibir, Volga bo‘yi yerlari)