O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

Halqa-halqa ruhning sarmanzilidur har xami (36-b.).
Husni ibtido yoki husni matla’ bilan boshlangan qasidalar nasibsiz
va gurizgohsiz bo‘ladi, to‘g ‘ridan-to‘g ‘ri madh bilan boshlanadi.
Shayx Ahmad g‘azal haqida. Shayx Ahmad Taroziy g ‘azal janriga
to'xtalib, bu janrning aksariyati yigirma bayt, kami besh bayt bo‘lishini
aytadi. Ammo “magar qofiya tabilmasa, to‘rt bayt qilurlar” (38-b.), deb
istisnoli holatni ham ta’kidlaydi va buning qoida tusiga kirmaganini, bal­
ki “ul ham zarurat hukmidari joyizdur”, deb izoh beradi. Shayx Ahmad
fors-tojik va o ‘zbek adabiyotida eng ko‘p tarqalgan g ‘azal janrini kuza-
tib, shu xulosaga kelgan. Shayx Ahmad g'azal janriga bergan shu tus-
huntirish va izohlardan keyin, “Taroziy aytur” deya quyidagi besh baytli
g ‘azalni keltiradi:
Gar sabo ul oy yu/idm  olsa har soat niqob,
Tobi ayb tutqonidin boTg‘ay pushaymon oftob.
125 
H usayniy Atoulloh. B adoyi’u-s-sanoyi’. - Т.: G 'a fu r G 'u lo m nom idagi A dabiyot 
va
sa n ’al 
nashriyoti. 1981, 255-b.
348

---

Qomatu raftorini ko‘rdi magar sarvu tazarv*, (tazarv - tustovuq,
qirg ‘ovul.)
Rashk o ‘tidin sarv kuydiyu tazarv oTdi kabob.
K o‘z?arim uzra xayoling bir guzar qilg‘aymu deb,
Har zamon kipriklarim jorub urub, separ gulob.
Furqatingdin yig ‘lamoqdin bo‘ldum oningdek zaif,
Kim sinamoqdin adaq qo‘ydim, buzulmodi hubob.
El arosinda Taroziy bo‘lg‘usi Isonafas,
Gar labing yodinda may o ‘rnig‘a ichsa zahri nob (38-b.).
“Fununu-l-balog‘a”ni nashrga tayyorlagan ustoz Abduqodir Hayit­
metov Taroziy taxallusli she’rlar ham, taxallusi kcltirilmagan she’rlar