O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

boiingan edi (Bariold. Sochineniya. Vjild, 33-b.).
X IV
asrning 40- yillarida Movarounnahrda, aynan, hozirgi Qash-
qadaryo hududida yana chig‘atoyiardan Qozonxon o ‘z hokimiyatini
o ‘rnatdi, Qozonxon Qarshining g ‘arb tomonida Zanjirsaroyni barpo qil­
di. Qozonxon mamlakatda mustahkam hokimiyat o ‘matishga qaror qil­
di. Buning natijasida Qozonxon bilan orlot, jaloyir, qovchin va barlos
urug'bosbilari o ‘rtasida ziddiyat paydo bo id i. Barlos urugidan b oigan
Qozog‘on qo‘zg ‘olon ko‘tarib, m o‘g ‘ul shahzodalaridan birini xon deb
e’lon qildi. 0 ‘rtadabir necha yil urush b o id i va nihoyat, 1346—1347-yil-
larda Qozonxon m agiub b o iib , oidirildi. Hokimiyat Qozog‘on xon
q o iig a o ctdi. Ammo Qozog‘on xonga faqat Movarounnahr hukmronligi
tegdi. Chig‘atoy davlatining qolgan qismiga dugiat urag'boshisi hukm-
ronlik qiladigan b oid i. Fors manbalarida bu boshliqlar amir deb atal-
gan b oisa, turkiy qavmlar bek yoki m o‘g ‘ulcha no ‘yon deb ataladigan
boidilar. Movarounnahr amirlari ham, dugiat amirlari ham bir qonuni-
yatga amal qildilar: ikkalasi ham Chingizxon avlodlaridan xon tayinlash-
ni o ‘zlarining hokimiyati uchun qonuniy deb bildilar.
Ma’lumotlarga ko‘ra, ikkala davlatning harbiy tuzilishi deyar-
li bir xil b oigan edi. Chig‘atoy termini aholining ko‘chmanchi va
ko‘chmanehilik an’analarini bildirish uchun Movarounnahrda saqlanib
qoldi. Ammo u yerda Chig‘atoy naslidan xonlar qolmagan boisam ham,
bu nom temuriylar saltanatining oxirgi nasllarida, xususan, Bobur av-
lodlarida saqlanib qoldi. Chig‘atoyning ko4chmanehi avlodi o ‘zlarini
333

---

m o'g‘ullar deb ataydigan b o‘ldilar. M o‘g ‘uliston degan geografik nom