O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

Falak mehrobi ishq ermish, xush angla,
Oshiqlaming so‘zini ishq birla tingla.
Kishi kim oshiq ermas joni y o ‘q, bil,
0 ‘lugni bormu ter ochunda oqil.
Agar it ko'nglinga Haq ishqi kirsa,
Kelur ul tilga, ketmaz ursa, sursa (33-b.)
Ishqning suratini bu qadar teran va kitobxon ko‘zi o ‘ngida yorqin
aks ettirish iste’dodi Qutbning ulkan shoir ekaniga yana bir dalil. Uning-
cha, ishq timsoli keng tushuncha. Osmonu zamin, dengizlar, jamiki bor-
liq ishq bilan tirikdir. Shuningdek, ishq bo‘lmasa, odam zoti ham dun-
yoga kelmagan bo‘lardi. Bu degani - odamzod ham ilohiy ishq bilan
barhayot, ishq tiriklik manbai deganidir.
Nizomiyning “Xusrav va Shirin”idan ayni shu parchalarga e ’tibor
bersak, ishq timsoli Qutb tarjimasidato‘liq saqlanganini, hatto obrazlilik,
ishq timsolining ilohiy ishq darajasiga ko‘tarilganiga guvoh bo‘lamiz.
Qiyos uchun Nizomiyning “Xusrav va Shirin”idan ayrim parchalarga
e ’tibor beraylik:
Agar ishqsiz bo‘lsa joni olam,
Tirik qolgaymi bir davroni olam?...
Eshakdek yeb-ichishdan boim a xursand,
Mushukdir gar anga ko‘nglungni et band.
Mushuk ishqida gar dilgir erursan,
Ki andin yaxshiroqdir sher erursan...
310

---

Odamzod tuxmi o ‘lgay donayi ishq,
Berar har kimga baxt koshonayi ishq!l6.
(32-h.)
Ishq timsoiining tasvirida ma’lum farqlar bo‘lsa-da, mohiyat har
ikkala ijodkorda ham bir-biridan keskin farq qilmaydi. Zotan Qutb Ni­
zomiyning “Xusrav va Shirin” dostoni syujetini, qahramonlar obrazini
saqlagan.
Nizomiyning yuqoridagi baytlaridagi ishq timsoli tasviri Qutbning
“Xusrav va Shirin”ida quyidagicha madh qilinadi: