O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

(Kaybur ataluvchi и o ‘tkir o ‘q dushman dilidagi qora dog'ni ikkiga
bo‘lib tashlaydi).
(Yazdonbaxsh— Xudo gunohni kechiruvchi; *ud - olovga solgan-
da xush is beradigan yo g ’och; *to ‘s — qayin daraxtl; *kaybur — kamon
о ‘qining eni enlik turi)
Munozarada 0 ‘q haybatli qiyofa bilan o'zini majoziy ma’noda “qa-
notini qoqib uchib borayotgan qush” sifatida tasvirlar ekan, hammani
vahimaga soladigan kuch ekanini uqtiradi. Shu bilan bir qatorda, 0 ‘q uc­
hib borib oshiqlarning qalbiga kirganda, ulaming joni chiqmaydi, ularga
aslo zarar yetmaydi. Zotan, 0 ‘q - oshiqlar muntazir bo‘lib kutadigan
qush.
405

---

Qush timsoli - o ‘zbek adabiyoti tarixida ilohiy ma’noda ko‘p uch­
raydi. Munozaradagi “ko‘ngil qushi”, “jon qushi”, “yurak qushi” kabi
timsollar aynan ilohiy ma’noda. Yaqiniyning e ’tiqodi va maslagi mana
shu timsolda ham ochiqroq namoyon bo‘ladi. U tasavvuf axloqi va mas-
lagiga e ’tiqod qilgan shoir sifatida 0 ‘q bilan qushni doim yonma-yon
qo‘yadi. Ko‘ngil qushi - samoviy Ishq ramzi. Yaqiniy 0 ‘qni “qush” tim-
soliga mengzaganda, oshiqlar bu “qush”ni havodan - samodan topadilar.
Shoir o ‘z nuqtai nazarini “m uallif’, ya’ni o ‘zining baytlari orqali ifoda-
laydi.
Base, har qayda sevirtek qanotimni yoysam, mening sahmimdin*
qochaming arvohi uchar va agar tug‘doriga* tuzlarda y o ‘luqsam, me­
ning vahmimdin yozilarni bulg‘ar va agar tog‘lar orasida jayron ko‘zluk
m o‘g ‘ulchinu xitoylarning novakidek irg‘olining qo‘lig‘a tikilsam
qonig‘a kirarman. Andoqki, muallif aytur. Bayt:
Novaking kirsa kiyikning qonig‘a,
Hech hayi(q)mas etibon guna yozuq.