O’zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi Al-Xorazmiy nomli Urganch Davlat universiteti «tarix» kafedrasi

2. Qadimgi Rusda vaqt hisobi.Rusda qachon va qayerda birinchi kalendar paydo bo'lganligi to'g'risida tarixiy ma'lumotlar saqlanib qolmagan. Kiyev Rusi davridagi yozma manbalar ham urush va yong'inlar tufayli yo'qolib ketgan. Qadimgi yozma yodgorliklarda "Ostramirova evangelie"(1057 yil) kalendar tarixiga yorug'lik kiritib unda qadimgi slavyancha oy nomlari uchrashi va bfeuscha tilda saqlanib qolgan. Kiyevdagi Pechora cherkovi monaxi Nestorning "O'tmish yillar qissasi" kitobi ham shular jumlasidandir.(l 113y)
Rusda birinchi marta ho'jalik ishlarini tartibga tushurish Svyatoslavning "To'plamida" keltirilgan (1076y).
1828- yilda birinchi marta qadimgi Novgorodning Antoneyvich cherkovi hori rahbari Kirik (1110 y.tug'ilgan) ishi nashr etiladi. Kirik ishi orqali "Dunyoning paydo bo'lishidan" 1136 -yilgacha bo'lgan yil,oy va kunlarni aniqlashi mumkin.
1889 -yil arxeologlar Kiyev viloyatining Ramashka qishlog'idan eramizning III-IV asrlariga oid ko'za topishib unda turli belgilar bo'lib, uni haqiqiy kalendar deb hisoblashmoqda.
Uzoq o'tmishda boshqa joylarda bo'lgani kabi rusda ham taxta kalendardan foydalanishgan. hatto Rossiya guberniyalarida bunday kalendar XIX asr oxirlarigacha ham saqlanib qolgan.
3. Rossiyada Yulian kalendarining qabul qilinishi.
X asr oxirlarida (988 y) Qadimgi Rus xristianlikni qabul qilib shu bilan Vizantiya imperiyasidagi vaqt hisobi "Dunyoning paydo bo'lishi" ya'ni er.avv. 5508 yil qabul qilinib yil boshlanishi 1-martdan belgilandi. Shu vaqtdan Rusda 12 oylik Yuliy kalendarlari qo'llanildi. 1492-yildan yangi yil Rusda cherkov kalendarlarida 1-sentabrdan nishonlandi. Yangi kalendar islohoti Pyotr I davrida 7208-yil 20-dekabrda (1700 yildan Yuliy kalendarlaridan) boshlandi. 1699-yildan Moskvada birinchi kalendar nashr etildi. Rossiyada ommaviy fuqarolar kalendarlarini chop etish XVIIT-asr boshlariga to'g'ri keladi. pyotr I ning o'zi bevosita bu ishlarda ishtiroq etgan. Chop etilgan kalendarda dunyoning paydo bo'lishidan (7217yil). Moskva 1708 yil 28-dekabrda qayt etilgan. Kalendarda astronomic ma'lumotlar va boshqa takliflar qayd etilgan. Kalendar chop etish takomillashib bordi. 1728-yildan keyin kalendar chiqarish huquqi Rossiya Akademiyasiga berildi. 1865-yildan hususiy Tashkilotlar ham kalendar chop etishdi. 1780-yilda taniqli ma'rifatparvar N.I.NoviKov (1744-1818 y) tashabbusi bilan "Shahar va qishloq aholisiga ko'rsatmali iqtisodiy kalendar" chop etildi.XIX asr oxirlaridan kitob nashr etuvchi I.D.Sitin (1851-1934y) yirtma kalendar chiqardi. Keyinchalik Sitin o'qtuvchilar, tarixiy, ovchilar, mahkama, xotin-qizlar, bolalar, harbiylar va boshqa kalendarlar chop etdi.1830 yil Peterburg F.A Rossiyada Grigoriykalendarlarinmi joriy etishni taklif etdi. Bu keng ma'qullanmadi.