O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti tahlilning fizik-kimyoviy usullari

Mavzuga doir masalalar yechish

1-misol: 25 kg pirit (FeS₂) yonishidan hosil bo‘lgan oltingugurt gazidan necha kg sulfat kislota tayyorlash mumkin? (M(FeS₂) =120 g/mol, M(SO₂) = 64 g/mol)

Yechish: Jarayon reaksiyasi quyidagicha:

4FeS₂ +11O₂ = 2Fe₂O₃ + 8SO₂

4· 120=480 kg 8· 64 = 512 kg

25 kg x = 26,67 kg

2SO₂ + O₂ + 2H₂O = 2H₂SO₄

2 · 64=128 kg 2 · 98=196 kg

128 kg – 196 kg 26,67 kg – x = 40,8 kg

Javob: 40,8 kg sulfat kislota tayyorlash mumkin.

2-misol: Sig‘imi 40 litrli po‘latdan yasalgan avtoklavda 150 atmosfera bosim va 27⁰ C temperaturada gazsimon kislorod bor. Avtoklavdagi kislorodning miqdorini (mol) va massasini (kg) aniqlang.

Yechish: Berilgan: P = 150 atm, V = 40 litr, P₀ = 1 atm,

T = 273+27 = 300⁰K. V₀=?

Kislorodning n.sh. dagi hajmini (V₀) quyidagi formuladan topamiz:

PV = _{ } ; V₀ = _{ } = _{ } = 5460 litr

Kislorodning mol miqdorini aniqlaymiz:

22,4 litr 1 mol

5460 litr x = 243,75 mol

Kislorodning massasini aniqlaymiz:

1 mol – 32 g 243,75 mol = 7800 g = 7,8 kg.

Javob: avtoklavda 243,75 mol va 7,8 kg kislorod bor.

3-misol: Hajmi 30 litr bo‘lgan po‘lat ballondagi karbonat angidrid gazi 27⁰C haroratda va 250 kPa bosimda qanday massani egallaydi? (universal gaz doimiysi R = 8,31)

Yechish: Berilgan: V = 30 litr, P = 250 kPa, T = 273+27 = 300⁰K, M(CO₂) = 44g/mol, R = 8,31; m = ?

m = _{ } = _{ } = 132,37 g ≈132,4 g javob: 132,4 g CO₂