O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. U. Samadov, D. B. Xoliqulov, M. S. Saidova

6.4-rasm.
Ikki kamerali yallig‘-qaytaruvchi pech: 
1-eritish kamerasi; 2-pech ostonasi, bo‘sag‘asi; 3-yuklash oynasi; 
4-pech shipi; 5-kopilnik (g‘aladon); 6-apteyk; 7-borov, dudburonning pechni 
eritish kamerasi bilan tutashtiruvchi qismi; 8-letka, erigan metall yoki shlak oqib 
chiqadigan teshik. 
Amaliyotda sig‘imi 20-50 t bunday pechlar keng ishlatiladi. Vannasining 
chuqurligi 500-700 mm ni tashkil qiladi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, vannani 
chuqurligi qancha kam bo‘lsa, metall shuncha tez eriydi. Bunday pechlarning 
kamchiligi, eritish kamerasida hosil bo‘lgan gazlar va changlar kapilnikda 
cho‘kishi mumkin, bu erigan metalni zararlanishiga olib keladi.
Ishlash prinsipi.
Pechni eritish kamerasining 1000-1100
0
C haroratgacha 
qizdirilgan, quruq tubiga mulda yuklovchi mashinalar yordamida yirik bo‘lakli 
temir-tersak va chiqindilar yuklanadi. Ustiga flyus qoplanadi. Hosil bo‘lgan 
eritmani ustiga bo‘lak-bo‘lak temir-tersaklar, qirindilar, paketlangan chiqindilar 

---

157 
solinadi. Eritish tezlatish uchun paketlar titiladi. Shlak pechdan bir marotoba 
eritish davomida 2-3 marta chiqariladi. 
Eritish jarayonida harorat 800-900
0
С bo‘ladi. Pech vannasi suyuq metall bilan 
to‘lgandan so‘ng, flyus sepiladi. Natijada temir - pech tubiga cho‘kadi. Bunday 
eritishda 20 foiz flyus sarf bo‘ladi va metallni chiqishi 92 foizga etadi. 
Ikkilamchi alyuminiyni elektropechlarda eritish va rafinirlash (tozalash) 
Alyuminiy tarkibli ikkilamchi rangli metallar va chiqinlaridan alyuminiy 
qotishmalarini olish 1948 yilda Toshkent shaxridagi Sergeli rayonida tashkil 
qilingan sexda ishlab chiqarila boshladi. Asosiy va qo‘shimcha moslamalar bilan 
jihozlangan 2 ta IAT-6M2 induksion pechi 1979 yili ishga tushirildi (6.5-rasm).