Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

Miya oʻlishi
bilan bosh miya faoliyati butunlay toʻxtaydi, 
organizmning turli funksiyalarini boshqarish barham topadi. Bu jarayon 
fiziologik oʻlim
bilan yakunlanadi. Bunda insonning uni tirik organizm 
sifatida tavsiflovchi barcha funksiyalari uzil-kesil toʻxtaydi. 
Shuning ijtimoiy hayotda suitsid - odamlarning oʻzini qasddan 
oʻldirishi va parasuitsid – oʻzini oʻldirishga harakat qilish holatlari ham 
uchraydi. Umr Qisqa, hayot nihoyatda murakkab,lekin har qanday vaziyatda 
inson yashab qolish uchun kuch va irodaga ega boʻlishi uning aql 
imkoniyatlaridan unumli foydalanishining oqibatidir. Bu dunyoda hes bir 
sabab oʻz oʻzini oʻldirish uchun asos boʻla olmaydi. 
Xulosalar.
Muayyan inson oʻz hayoti soʻnishining yuqorida sanab 
oʻtilgan bosqichlarini anglamasligi ham mumkin (aksariyat hollarda shunday 
boʻladi), ammo u oʻz hayot yoʻlidan ilgarilar ekan, bu dunyoda nima uchun 
yashayapman, degan savolga oʻz harakatlari, qilmishlari bilan javob beradi. 
Agar inson ularni hali toʻla anglab etmagan boʻlsa, mazkur vazifani echish 
oʻz hayot yoʻlini endigina tanlayotgan odam uchun ham, umrining shomida 
ortga nazar tashlab, oʻz hayotini sarhisob qilayotgan odam uchun ham teng 
darajada mushkul ish boʻlib qoladi.
Inson oʻz tabiatiga koʻra oʻlimga mahkum, ammo, buni tushungan 
holda, u oʻzi bilan bogʻliq hamma narsa oʻzining tugʻilish va oʻlish sanalari 
bilan chegaralangan Qisqa vaqt oraligʻida jamlanganini tan olishni 
ista‘maydi. U oʻz taqdirini ijtimoiy muhim maqsadlar, ma‘naviy uygʻonish 
bilan bogʻlashga harakat qilishi ayni shu hol bilan izohlanadi.
1
Годфруа Ж. Что такое психология. -Т. 2. – М.: 1996. – С.11.

---

326 
YAna bir yoʻlni din taklif qiladi. Bu erda u yoki bu e‘tiqodlarga qarab, 
hayotning mazmuni va shaxsiy umrboqiylikka erishish haqidagi savolga 
shaklan har xil, lekin mazmunan juda oʻxshash javoblar beriladi. Ularda 
asosan u dunyo chin dunyo ekanligi, bu dunyoda bajarilgan ishlarga haqiqiy 
baho u dunyoda berilishi va shu kabilar toʻgʻrisida soʻz yuritiladi.
YAna bir imkoniyat – bu dunyoda oʻz hayotini odamlarga, ezgulik, 
haqiqat va adolatga xizmat qilishga bagʻishlashdan iborat. SHu tariqa inson 
oʻz ishlari, gʻoyalari va qilmishlari bilan kelgusi avlodlar xotirasida qolish 
imkoniyatini qoʻlga kiritadi.
Inson bu yoʻllarning qaysi birini tanlashi faqat uning oʻziga bogʻliq. U 
oʻz hayotida bu erda koʻrsatilganidan butunlay boshqa yoʻlni tanlashi ham 
mumkin. Lekin erta‘mi-kechmi har bir inson hayotda oʻzi tanlagan yoʻlning 
toʻgʻri yoki notoʻgʻriligi haqida mulohaza yuritishi muqarrardir.