Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

Sillogizm figuralari va moduslari 
Sillogizmlar bir-biridan 1) oʻrta terminning joylashishiga qarab va 2) 
asoslar va xulosadagi mulohazaning miqdori va sifatiga koʻra farq qiladi. 
Oʻrta terminning oʻrni sillogizmning figurasini belgilab beradi.
I figurada oʻrta termin katta asosning subyekti, kichik asosning 
predikati boʻlib keladi. II figurada oʻrta termin katta va kichik asoslarning 
predikati boʻlib keladi.III figurada oʻrta termin har ikki asosning subyekti 
1
Логика. Учебник для бакалавров. Под ред. А.И.Мигунова, И.Б.Микиртумова, Б.И.Федорова. - Москва: 
Проспект, 2015. С.161. 

---

405 
boʻlib keladi.IV figurada oʻrta termin katta asosning predikati, kichik 
asosning subyekti boʻlib keladi.
1
I figura II figuraIII figura IV figura 
M_____P P_____M M_____P P_____M 
S_____M S_____M M_____S M_____S 
_________ __________ __________ _________ 
S – P S – P S – P S - P 
Sillogizm 
asoslari 
oddiy 
qat‘iy mulohazalardan iborat. Bu 
mulohazalarning ikki asos va xulosada oʻziga xos tartibda (toʻplamda) kelishi 
modus deb ataladi. «Modus» – shakl degan ma‘noni anglatadi. Sillogizm 
figuralarining oʻziga xos shakllari mavjud. Har bir figuraning toʻgʻri 
shakllarini aniqlab, toʻgʻri xulosa chiqarishda sillogizmning umumiy 
qoidalari bilan birga har bir figuraning maxsus qoidalariga ham amal qilinadi. 
Figuralarning maxsus qoidalari sillogizm terminlarining oʻziga xos 
bogʻlanishi asosida aniqlanadi. 
Oddiy qat’iy sillogizmning birinchi figurasi 
quyidagi maxsus 
qoidalarga ega: 

Katta asos umumiy mulohaza boʻlishi kerak. 

Kichik asos tasdiq mulohaza boʻlishi kerak. 
I figuraning toʻrtta toʻgʻri modusi mavjud: 
AAA-Barbara, eAE-Celarent,AII-Darii, eIO-Ferio.