O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim va zirligi

Uch fazali asinxron motorlarni tuzilishi va ishlash prinsipi.

Asinxron elektr dvigateli – ikki qismdan iborat. Qo’zg’almas qism stator va aylanuvchan qism rotor. Dvigatelning statori qalinligi 0,35…0,5 mm li ayrim elektrotexnik po’lat listlardan yig’iladi. Bu listlar bundan tashqari bir – biri bilan lak orqali izolyasiyalanib, shibbalab, laklanib statinaning ichki sirtiga presslab qoqiladi.

10.1-rasm. Asinxron dvigatelini tuzilishi.
Statorning ichki sirtiga maxsus pazlar o’yilgan bo’lib ularga statorning chulg’amlari joylashtiriladi. Bu dvigatel xam xamma elektr qurilmalari singari magnit induksiya prinsipiga asosan ishlaydi. AD ning rotori xam maxsus po’lat varaqlardan (qalinligi 0,35…0,5 mm li) tayyorlanib, bir – biri bilan lak bilan izolyasiyalanib, shibbalab, maxsus o’qqa qoqiladi va uning sirtqi qismiga maxsus pazlar o’yilgan bo’ladi.

Bu pazlarga faza rotorli AD larda maxsus chulg’amlar o’raladi, qisqa tutashgan rotorli AD larda esa olmaxon katakchalari singari qilib misdan yoki alminiydan quyib rotor chulg’ami tayyorlanadi. Bu quyilgan o’tkazgichlarni ikki tomoni xalqasi mon qilib bir – biri bilan tutashtiriladi.

Qishloq xo’jalik sharoitida o’zgaruvchan tok dvigatellari ko’proq qo’llanila- di, chunki, ularni tuzilishi nisbatan sodda, pishiq, ixcham va arzon. O’zgaruvchan tok dvigatellari uch va bir fazali qilib ishlab chiqariladi. Asinxron dvigatellarni rotor chulg’amlarida esa o’zgaruvchan EYUK induksiyalanadi va o’zgaruvchan tok oqadi. Demak stator va rotor ariqchalarida chulg’amlar joylashgan bo’ladi. Dvigatelni stator chulg’amlari uch fazali tarmoqqa ulanganida manbaadan kelayotgan kuchlanish aylanuvchan magnit maydonini xosil qiladi. SHunday qilib elektr energiyasi elektrodvigatellarda mexanik energiyaga aylanadi. Ular magnit induksiyasiga asosan ishlaydi.

Asinxron dvigatellar iqtisodiy ko’rsatkichlari yuqori, tuzilishi sodda, ixcham, bikir, engil va nisbatan arzon. Elektrodvigatellar normal ish rejimida ishlashga mo’ljallangan va u dvigatel pasportida ko’rsatilgan bo’ladi. Sanoatda uch xil rejimdja ishlaydigan elektrodvigatellar ishlab chiqarilmoqda. 1.davomli (S₁), 2. Qisqa vaqtli (S₂), 3.qisqa takrorlanuvchan (S₃) bo’ladi.

3.