O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim va zirligi

15.4-rasm. Uch fazali bitta yarim davrli to’g’rilagich: а) sxemasi, b) tok va kuchlanishlarining diagrammasi
Har bitta dioddan tok davrining 1/3 qismi davomida o’tadi. SHuning uchun

uning o’rtacha qiymati

I _ур  I₀

³ ga teng bo’ladi.

2. 
   To’g’rilangan kuchlanish:
   

U ₀  1,17U ₂
(15.10)

U₂

qiymati.

- transformatorning ikkilamchi chulg’amidagi kuchlanishning effektiv

3. 
   Teskari kuchlanish:
   

4. 
   Pulslanish koeffitsienti:
   

^Uтес
 2,09 U ₀
(15.10)

4. Tiristorli to’g’rilagich

K_n  0,25 ^(15.12)

Diodli to’g’rilagichlarda to’g’rilangan kuchlanishni rostlash uchun o’zgaruvchan tok zanjirida avtotransformator yoki to’g’rilangan tok zanjirida reostat yordamida kuchlanishni o’zgartirish kerak. Elektr energiya ko’p isrof bo’lgani uchun ikkala usulning foydali ish koeffitsienti past bo’ladi (ularda zamonaviy avtomatik rostlash sxemalarini qo’llash mumkin emas). SHu sababli, hozirda tiristorli boshqa-ruvchi to’g’rilagichlar juda keng tarqalgan (18.5-rasm).



15.5-rasm. Tristorli to’g’irlagich:

а) sxemasi, b) tok va kuchlanishlarining diagrammasi
Oddiy to’g’rilagichlarda diodning ochilish payti musbat yarim davrning boshlanishiga to’g’ri keladi va tok yuklanishidan shu yarim davrning hamma vaqti davomida o’tadi. Tiristorli to’g’rilagichlarda esa tiristor faqat bosh-qaruvchi elektrodga impuls berilganda ochiladi. 15,5-rasmga qaraganda boshqaruvchi impuls

kuchlanishning har bir yarim davrida

^t₁ vaqtga kechikib beriladi. SHuning uchun

yuklanishdan tok butun yarim davrda emas, balki ^T

2  t₁

vaqt davomida o’tadi.

Demak, to’g’rilangan tokning o’rtacha qiymati kamayadi. SHunday qilib, tiristorning boshqaruvchi elektrodga impulslarni har xil vaqtlarda berib yuklanishdan o’tayotgan tok va kuchlanishning o’rtacha qiymatlarini rostlash mumkin.

5.