O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim

§ 12. Potensiallar ayirmasi

Potensialni bilgan holda maydon kuchlarining sinash zaryadni fazoning bir nuqtasidan ikkinchi nuqtasiga ko‘chirganda bajargan ishini oson aniqlash mumkin. O‘z navbatida q₀ zaryadni B nuqtadan C nuqtaga ko‘chchirganda bajarilgan ishni hisoblash uchun potensial sanoq nuqtasi () dan o‘tadigan yo‘lni aniqlashimiz kerak. U vaqtda ish ikkiga : A_BC=A_B+A_C ajraladi.

A_C ni -A_B ga almashtirib quyidagiga ega bo‘lamiz: ^ABC ^{= A}B^{ - A}C^

O‘ngda turgan ishlar aniqlanishi bo‘yicha q₀ zaryadning potensial energiyalarining tegishli nuqtalar (B va C) dagi qiymatidir.

A_BC=W_pot(B)–W_pot(C). Potensial energiyani (11.2) formula bo‘yicha potensial orqali ifodalasak, oxirida quyidagiga ega bo‘lamiz:

^ABC

 q₀ B C

(12.1)

Shunday qilib, aniqlanishi lozim bo‘lgan ish yo‘lning boshlang‘ich va oxirgi holatlarining potensiallar ayirmasi orqali aniqlanar ekan.

Bu formuladan potensiallar ayirmasining fizik ma’nosi kelib chiqadi. Potensiallar ayirmasi son jihatdan elektrostatik kuchlarning birlik musbat zaryadni bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga ko‘chirganda bajarilgan ishga tengdir:

(B)  (C) 

^ABC

q₀
(12.1`)