O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim

Jismoniy tarbiya bilan shu g’ullanuvchilarning shaxsiy va teri gigienasi SHaxsiy gigiena umumiy gigienaning bo`limi bo`lib, tanani, og’iz bo`shlig’ini parvarishlash bilan bog’liq bo`lgan masalalarni yaratish va axoli o`rtasidagi gigenik malakalarni tarbiyalashni o`rganadi va ishlab chiqadi. Shaxsiy gigienaning talablarini bajarish sog’liqni saqlashda katta ahamiyatga ega bo`lib, yuqumli va boshqa kasalliklarning tarqalishiga yo`l qo`ymaydi. Jismoniy tarbiya va sport bilan shug’ullanuvchilarning shaxsiy gigienaga rioya qilishini nazorat qilib turishda sport kamandalari shifokorlar, jismoniy tarbiya o`kituvchilari, sport murabbiylari muxim rol o`ynaydi. Shaxsiy gigiena norma va qoidalariga rioya qilmaslik faqat kasallikkagina olib kelmay, balki sportchining chidamliligi va ishlash qobiliyatini pasaytirib, xatto vaqtincha sport bilan shug’ullanishni to`xtatib quyishga olib keladi. SHaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilmaslik natijasida oyoqning shilinishi, sovuq urishi, shuningdek yiringli yaralar va zamburug’ga oid

teri kasalliklar paydo bo`lishi bilan bog’liqdir.

Trenirovka qiluvchi sportchining kundalik rejimi sport bayramlarida va oddiy xayot sharoitlarida tanani parvarish qilish uchun kerak bo`lgan umumiy va maxsus tadbirlar etarli darajada ko`rilgan bo`lishi kerak. Bu soxada shuningdek sanitariya maorifi ishlarni olib borishi zarur.

Teri bir qator fiziologik funktsiyalarni bajaradi. Terida juda ko`p nerv tolalarining uchlari joylashganligi sababli tashqi taasurotni qabul qilishda birinchi analizator xisoblanadi. Markaziy nerv tizimi teri retseptorlari bilan ko`p tomonlama aloqada bo`lib, organizmda fiziologik jarayonlarni boshqarib turadi. Binobarin teri dastlab sezgi organi uchun katta hamiyatga ega bo`lib, temperatura, og’riq va tartil sezuvchanlikka egadir.

Organizmga mexanik, fizik va ximik taasurotdan, shuningdek mikroblarni o`tishidan saqlashda teri to`siq vazifasini o`taydi. Teri ajratish organi sifatida katta ahamiyatga ega. Organizm terlash va ko`p miqdorda issiqlik chiqarish yo`li bilan qonda va to`qimalarda xosil bo`lgan bir qancha zararli moddalardan ozod bo`ladi. Teri osti yog’ bezlari terini quruqshab qolishdan, ortiqcha ter bilan qoplanishdan

saqlaydi va uning elastiklik xususiyatini hamda mexanik taasurotlarga qarshi turish qobiliyatini oshiradi. Teri organizmda gaz almashinishida ishtirok etadi va u bakteritsit xususiyatiga egadir.

Tish va og’iz bo`shlig’ini to`g’ri parvarish qilish muxim gigienik ahamiyatga ega. U ovqatni yaxshilab maydalash, uning singishini osonlashtirishni ta’minlaydigan, shuningdek og’iz bo`shlig’i orqali organizmga mikroblarning kirish xavfini kamaytiradigan tishlarni saqlash zarur.