O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim

Tayanch iboralar va tushunchalar

1. 
   Sport inshootlarining gigenik talablari.
   
2. 
   Sport zallariga qo`yiladigan gigenik talablar.
   
3. 
   Sport inshootlarining joylanishi, orientatsiyasi va planlashtirilishi.
   
4. 
   Sportchilarning shaxsiy gigienasi.
   
5. 
   Teri gigienasi.
   
6. 
   Kiyimbosh va poyafzallarga qo`yiladigan gigienik talablar.
   

Sport inshootlari uchun qo`yiladigan gigenik talablar

Sport inshootlari uchun ishlatiladigan qurilish materiallari muayyan gigienik talablarga javob beradigan bo`lishi kerak. Bu materiallar xonalarda qulay mikroiqlim yaratish uchun imkon beradigan issiqlikni sekin o`tkazadigan va tovush o`tkazish darajasi past bo`lgan, gidroskopik xususiyati namni kam tortadigan bo`lishi lozim. Bunday sifatlar devor va to`siqlarga ishlatiladigan asosiy qurilish materiallariga ham shuningdek, suvash va pardozlash materiallariga ham bog’liq bo`ladi. Bizning davrimizda sport inshootlari qurish uchun ko`proq temir - beton va g’ishtdan foydalaniladi. Suvni va xonalarni pardozlash uchun ko`proq sintetik palimerlar ishlatish keng tarqalgan. Bu materiallar tovushni va issiqlikni yaxshi izolyasiyalash xususiyatiga ega bo`lib, artib tozalash uchun va tashqi ko`rinishi ham chiroylidir. SHu bilan birga bu materiallar toksik moddalar ajratib chiqarishi ham mumkin, bu jismoniy mashqlar vaqtida tez-tez nafas olishga majbur bo`ladigan sportchilar uchun ayniqsa xavflidir. Sintetik materiallarda statik elektr maydoni xosil bo`lishi mumkin. Bu esa sportchilarning sog’lig’iga va ish qobiliyatiga ular uzoq muddat va takroriy mashqlar bajarayotgan vaqtda ayniqsa salbiy ta’sir ko`rsatishi mumkin. Sportchilarning kiyim-kechaklaridagi va

poyabzallaridagi boshqa sintetik materiallar (ayniqsa kapron va neylon) va sport inventaridagi ana shunday materiallar ham statik elektr zaryadlari xosil qilishga yordam beradi.

Xonalarni pardozlash uchun ishlatiladigan sintetik polimerlar yong’in xavfini kuchaytiradi, chunki ular tez yonadi va bunda zaxarli tutun ajratib chiqaradi. SHuning uchun ham sport inshootlari qurilishida sintetik materiallarning qo`llanilishi qatiy sanitariya nazorati ostida bo`lmog’i kerak.

Sport inshootlari shamolga teskari tomondan boshlab (shamolning yo`nalishini xisobga olgan xolda) quriladi. Bunda xavoning ifloslanishiga sabab bo`ladigan ob’ektlar, korxonalar, yirik avtomagistrallar, uzoqroq masofadagi axlat tashlanadigan joylar, zararlik darajasiga qarab, xar bir korxona uchun belgilangan tartibga solib turiladigan sanitariya ximoya zonalari xisobga olinadi.

Ochiq sport inshootlarining janubiy qiyamalik joylarda biroz nishab qilib joylashtirilgan ma’qul. Suzish va suvga sakrash bo`yicha o`kuv mashq mashg’ulotlari uchun basseynlar qurishga joy tanlanayotganda xuddi er yuzasidagi ochiq sport inshootlarga qo`yiladigan talablar, xavoni va tuproqni ifloslantiradigan manbaalardan, shovqindan nari bo`lishi, ko`kalamzor joylarga yaqinligi. Kirib kelinadigan yo`llarni qulay bo`lishi xisobga olinishi kerak; Bundan tashqari suvning va soxillarning gigienik xolati suv oqimining tezligi xisobga olinadi.

Basseynlarni o`z-o`zini tozalab turishga qodir bo`lgan oqar suvlarga (daryolarga) joylashtirgan ma’qul. Suvning ustida ko`zga ko`rinib turgan xazon, xashak singari narsalardan basseynni tozalab turish kerak. Suvning tiniqligi shu darajada bo`lishi kerakki, unga tashlangan diametri 20 sm.li oq rangdagi doiracha 4 m chuqurlikdan ham ko`rinib tursin. SHuningdek suvning sifati ham unda ximiyaviya chiqindilar va bakterial ifloslanish darajasiga qarab vaqti-vaqti bilan tekshirib, baxolanib turishi kerak.