O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim

Jarohatlanish mexanizmi

Sportchilarda tayanch-harakat apparati jarohatlarini kelib chiqishi mexanizmi o`ziga xos xususiyatlarga ega bo`lib, murakkab biomexanik jarayondan iboratdir. Unda quyidagi omillar etakchi rol o`ynaydi:

• 
  jarohatlantiruvchi kuch ta`sir qiladigan joy (bevosita, bilvosita, kombinatsiyalashgan mexanizmlar);
  
• 
  jarohatlovchi ta`sir kuchi (to`qimaning fiziologik pishiqligidan ustun bo`lgan yoki bo`lmagan);
  
• 
  jarohatlovchi ta`sirini takrorlanish chastotasi (bir vaqtda sodir bo`luvchi, o`tkir, takroriy va surunkali qaytalovchi jarohatlar).
  

Bevosita jarohatlanish mexanizmi (yiqilish, to`qnashuv, zarba va h.k.) jarohatlovchi kuchni ta`sir qilish nuqtasi bevosita shikastlanish sohasida

joylashadi.

Bilvosita mexanizmda jarohatlovchi kuchni ta`sir qilish nuqtasi shikastlanish sohasidan uzoqda, distal yoki proksimal joylashadi. Bunda jarohat bukilish, yozilish, buralish yoki ularni birgalikda kelishi natijasida kelib chiqadi. Mazkur mexanizm bo`g’inlarni ichki shikastlanishi (kapsula – bog’lam tuzilmasi, menisklar, bo`g’inichi va uzilishi bilan kechadigan suyak sinishlari) uchun xosdir.

Jarohatlanishni kombinatsiyalashgan mexanizmi bitta emas, balki ko`plab jarohatlovchi omillarni ta`sir qilishi bilan bog’liq. ya`ni, bevosita va bilvosita mexanizmdagi jarohatlovchi kuchni bir vaqtda ta`sir ko`rsatishi kuzatiladi.

Jarohat mexanizmini bilish sport shifokori uchun muhimdir, chunki patologiyani yuzaga kelish mexanizmini to`g’ri tushunishga yordam beradi va shikastlanishni to`g’ri aniqlashga imkon beradi. Jarohatlanish chastotasi, ya`ni jarohatlovchi ta`sirotni to`qimalar, mushaklar, bo`g’inlarga ta`sir ko`rsatishini takrorlanish diagnostika uchun muhim ahamiyatga ega. Bir vaqtli (o`tkir) surunkali qaytalovchi jarohatlar; shuningdek, jarohatlovchi ta`sirni nisbiy kattaligi (kuchi) farqlanadi.