O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim

O`quv-mashq qilish mashg’ulotlari va musobaqalar o`tkazishning noqulay sanitariya-gigienik va iqlimiy sharoitlari

O`quv-mashq qilish mashg’ulotlari va musobaqalar o`tkazishning noqulay sanitariya-gigienik va iqlim sharoitlari tufayli kelib chiqadigan jarohatlanish umumiy travmatizmni 6-8% ni tashkil qiladi.

Noqulay sanitariya-gigienik sharoitlar sportchilarda davr omili sifatida hozirgi kungacha etakchi o`rinlardan birini egallab kelmoqda. shu bois, shifokorlar, murabbiylar, sport tashkilotlari, sport turlari bo`yicha federatsiyalar sport jamoatchiligidan katta diqqat-e`tiborni talab etadi. bu omilga bog’liq sifat travmatizm ko`rsatkichlari 6,2% (ko`p kurash guruhida) dan 17,7% (tsiklik sport turlarida) gacha qayd etildi.

Noqulay sanitariya-gigiena sharoitlariga quyidagilar kiradi: sport maydonchalari va zallarining qoniqarsiz sanitariya holati; yorug’lik bilan yomon ta`minlanganlik; ventilyatsiyaning etarli bo`lmasligi; inshootdagi havo va suv havzalaridagi suv haroratining belgilangan me`yoriy ko`rsatkichlarining buzilishi; havo namligining ortishi (80-90% gacha).

Mashg’ulot joylarini gavjumliligi tufayli yuzaga keluvchi jarohatlarning oldini olish maqsadida har bir shug’ullanuvchi uchun belgilangan sanitariya me`yoriy ko`rsatkichlariga rioya qilish lozim. chunonchi, gimnastika zallarida har bir shug’ullanuvchiga 4 m2 dan kam bo`lmagan kattalikdagi joy to`g’ri kelishi kerak, yozgi sport maydonchalarida – 12 m2, muzli maydonlar va ochiq suv havzalarida – tegishlicha 8 m2.

Bundan tashqari, gimnastika zallarida etarlicha isitish va muvofiq

ventilyatsiya choralarini ta`minlash hamda zaruriy havo harorati va namligini (60% ni nisbiy namlikda 13 yoki 15˚ s) saqlab turishi kerak.

Jarohatlanishning oldini olishda mashg’ulotlar va musobaqalar o`tkaziladigan jyolarni etarlicha yortishi va yoritish moslamalarini to`g’ri joylashtirish muhim ahamiyatga ega. tabiiy yoritish koeffitsienti 1:5, 1:6; sun`iy yoritish koeffitsienti – 50-70 lk ga teng bo`lishi kerak. yaxshi yoritish ta`minlanmaganda, kechki paytlarda mashg’ulotlar o`tkazish mumkin emas.

arohatlarni yuzaga kelishida musobaqalar va mashg’ulotlarni o`tkazishdagi noqulay iqlim sharoitlari, masalan, o`tkir quyosh nuri, yomg’ir, qor, tuman, kuchli shamol (7-8 balldan yuqori) ham sezilarli rol’ o`ynaydi. Ayniqsa, texnik sport turlari guruhida bu sabablar tufayli kelib chiquvchi jarohatlanish ko`rsatkichi yuqoridir – 17%. noqulay iqlim sharoitida mashg’ulotlar va musobaqalarni o`tkazish – jiddiy tashkiliy xatodir.

Biroq ayrim hollarda murakkab iqlim sharoitda mashg’ulotlarni o`tkazish o`rinli bo`ladi. faqat bunda mashg’ulotni yanada mukammal rejalashtirish va yuqori saviyada uslubiy va moddiy-texnik ta`minotini amalga oshirish kerak.

Belgilangan me`yor ko`rsatkichlariga mos kelmaydigan noqulay iqlim sharoitlari (kuchli yomg’ir, shamol, qorbo`ron, havo haroratining juda yuqori yoki past bo`lishi) da mashq qilish mashg’ulotlari o`tkazilmasligi yoki qisqartirilishi lozim.