«O'zbekiston Respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'li vazirligi» Toshkent arxitektura qurilish instituti «Injenerlik kommunikasiyalarini loyihalash, qurish va ishlatish»

1.1.4.Quvurlar tizimini hisoblash

Suyuqlik soʻrib oluvchi AB quvur kalta gidravlik quvurlarga tegishli. Shuning uchun uni hisoblashda quvur uzunligi boʻyicha va mahalliy qarshiliklarda yoʻqolgan damlarni hisobga olish kerak boʻladi, ya’ni

(4)

Quvur uzunligi boʻyicha yoʻqolgan napor Veysbax—Darsi ifodasi bilan aniqlanadi

 

mahalliy qarshiliklar esa Veysbax ifodasi bilan topiladi

m (6)

bunda, l,d - quvurning uzunligi va diametri;

m - mahalliy qarshilik koeffitsienti;

 - quvurning qarshilik koeffitsienti.

Agar (5) va (6) ifodalarda tezlikni suyuqlik sarfi bilan almashtirsak

V=

va (4) ifodaga qo'ysak

(7)

Umumiy gidravlik qarshilikni

(8)

deb qabul qilsak, unda

(9) ifoda AB quvurning gidravlik tavsifini, ya’ni yoʻqolgan dam bilan, suyuqlik sarfi orasidagi bogʻlanishini bildiradi. Buning grafigini qurish uchun avvalo biz umumiy S_AB gidravlik qarshiligini hisoblaymiz. Buning uchun suyuqlik tortib oladigan AB quvurning uzunligi, diametri, undagi mahalliy qarshiliklarga tegishli koeffitsientlarini bilishimiz kerak.

Berilgan vazifa bo'yicha suyuqlik tortib oladigan quvurda quyidagi mahalliy qarshiliklar ko'rsatilgan:

2-jadval

Mahalliy qarshiliklar nomi	O'zgarish oralig'i	Qabul qilib olingan
Qabul qiluvchi klapanli setka	=5-15	=10
Zadvijka (ochiq 7/8)	=0.26	=0.26
Ekstsentrik o'tish joyi	=0.1	=0.1
Quvurning qayirilgan joylari (3 ta)	=0.5-0.6	=0.5

Mahalliy qarshiliklar uchun olingan koeffitsientlar " Cправочник по гидравлическом расчетам " kitobi / 6 / dan olingan.

Suyuqlik soʻrib oluvchi quvurning uzunligi l_AB=32m, diametri d=0.25m.

Umumiy qarshilik koeffitsienti AB quvur uchun (8) ifodaning koʻrinishidan topiladi.

S_AB=785 deb qabul qilamiz.

Ilova S qiymatni butun oʻnliklar bilan hisob qilish kerak.

AB quvurning gidravlik tavsifini grafik koʻrinishda koʻrsatish uchun har xil qiymatga ega boʻlgan suyuqlik sarfi Q ga yoʻqolgan naporlar h_AB ni topamiz (33-jadval) va shu qiymatlarga asoslanib grafikni chizamiz (2rasm).

SD quvur bilan tarqalgan DM va DN naporli quvurlar. Naporli CD va undan tarqalib ketayotgan DM va DN naporli quvurlar, gidravlik uzun bo'lgan quvurlardan hisoblanadi. Ularni hisoblash paytida mahalliy qarshiliklarda yoʻqolgan naporlarni uzunlik boʻyicha yo'qolgan naporga nisbatan (5- 10 %) tashkil etadi deb qabul qilamiz. Unda umumiy yo'qolgan napor

h= (10) va naporli quvurlardagi gidravlik qarshiliklari S=1.1  

2-rasm. Quvurlar tizimining gidravlik tavsifi.

Har bir damli quvur uchun gidravlik qarshiligi quyidagiga teng:

CD, DM, DN naporli quvurlar uchun har xil suyuqlik sarfiga yo'qolgan naporlar topilgani 33 - jadvalda ko'rsatilgan.

3-jadval Quvurlar tizimida yo'qolgan damlar

Quvurlar	S			Suyuqlik sarfi, m^3/s
		0.01	0.02	0.03	0.04	0.05	0.06
AB	785	0.08	0.03	0.7	1.256	2	3
CD	10840	1.1	4.34	9.8	17.3	27.1	39
DM	55352	5.5	22	50	88.5	138.4	199.3
DN	50512	5	20.2	45.5	81	126.3	182

33-jadvaldan foydalanib A4 formatli millimetr qog'ozga, ixtiyoriy mas'shtabda quvurlarning gidravlik tavsifini chizamiz.