O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ′ lim vazirligi

Ftor 

 

Kobalt singari tanada ftor miqdori kamaysa ham, ko‘paysa ham 

zarar keltiradigan unsur hisoblanadi. Unga bo‘lgan kunlik talab 23 mg. 

Ftor  eng  ko‘p  uchraydigan  oziq  moddalar  mol  buyraklari,  jigari, 

go‘shti, bug‘doy uni, karam, sabzavotlar va mevalardir (19-jadval).  

Ftor  skelet  suyaklari  va  tishning  tarkibiy  qismiga  kirib,  hozirgi 

sharoitda  ko‘pincha  nafas  olish  yo‘li  bilan  qabul  qilinadi.  Buning 

sababi shundaki, sanoati rivojlangan shaharlarda ftor har xil mahsulotlar 

ishlab  chiqaruvchi  zavod  chiqindisi bilan  havoga  ko‘plab  ko‘tariladi. 

Tanada  ftorning  ko‘payib  ketishi  ozteoxondroz,  suyaklar  shakli, 

---

272 

 

rangining  o‘zgarishi,  bo‘g‘inlar  qo‘pollashishi,  harakatchanlikning 

yo‘qolishi kabi xastaliklarni keltirib chiqaradi.  

20-jadval  

Ba'zi bir oziq-ovqat mahsulotlari tarkibida ftor miqdori (100 g da 

mkg) 

Oziqovqat  

Turlari 

Ftor  

Oziqovqat  

turlari 

Ftor  

Qora non 

Bug‘doy non 

Bug‘doy uni 

Grechka 

yormasi 

Makaronlar 

Loviya 

No‘xat 

Qo‘ziqorin 

Sut 

Mol buyragi 

Tuxum  

72 

48 

95 

28 

26 

24 

30 

33 

22 

81 

27 

Sabzi 

Kartoshka 

Karam 

Pomidor 

Bodring 

Petrushka 

Salat 

Uzum 

Mol go‘shti 

Mol jigari 

27 

17 

36 

27 

24 

22 

63 

26 

34 

76 

 

Tishlardagi karies kasalligining oldini olish uchun ichiladigan suv 

ftor  bilan  boyitiladi,  lekin 1  l  suvga  1,0-1,5  mg  ftor  aralashtirish  kerak, 

undan ko‘pi ham, ozi ham salomatlikka zarar keltiradi.  

Choy  tarkibidagi  ftorning  yaxshi  o‘zlashtirilishi  uchun  uni 

damlashdan  oldin  uzoq  vaqt  qaynatmaslik  va  damlangan  choyni  uzoq 

saqlamasdan ichish kerak, aks holda undagi ftor cho‘kma holiga tushib 

qoladi va tanada ftor tanqisligi yuzaga kelishi mumkin.  

---

273 

 

Achchiq choyda ftor miqdori me'yoridan ko‘p bo‘ladi, shuning 

uchun bunday choyga odatlanmagan yaxshi. Ftor ko‘plab qabul qilinsa 

tishlarda  qora dog‘lar  paydo bo‘ladi, tish sarg‘ayib, mo‘rtlashadi, 

ushala boshlaydi. 

Oziqovqatlar  tarkibidagi  ftorni  kamaytirish  uchun  iste'mol 

qilinadigan mahsulotlarni suvda obdon yuvish kerak, chunki ftor suvlari 

suvda  tez  eruvchanlik  xususiyatiga  ega.  Sanoati  rivojlangan  katta 

shaharlarda  bu  narsaga  ko‘proq  e'tibor  berish  kerak,  chunki  metall, 

g‘isht,  cho‘yan,  superfosfat  va  boshqa  mineral  o‘g‘it  ishlab 

chiqaradigan zavodlar havoni ftor bilan boyitib yuboradi.