35,5 morganid
ga teng
Mustaqil yeching
1. Odamlarda rezus-faktor va eritrotsitlarning shaklini ifodalovchi genlar autosomaga birikkan hoda
irsiylanadi. Rezus manfiya va elliptotsitoz dominant genlarga bog`liq. Er –xotinladan biri har ikki belgi
bo`yicha geterezigota bo`lib, u o`z otasidan olgan bo`lsa, uning turmush o`tog`I ayolda rezus musbat,
eritrotsitalar normal holatdadir. Bu oilada tug`ilgan bolalarning fenotip va genotiplari qanday?
2.Drozofilada ko'zning qizil bo'lishini ta'minlovchi gen X xromosomada joylashgan bo'lsa, ko'zni oq
bo'lishini ta'minlovchi gen qayerda joylashgan? J:X-xromosomada
3. Tug`ma karlik va sil kasalligi bilan kasallangan odamning genotipini aniqlang? J:aaBB yoki aaBb
4.Polidaktiliya va katarakta bitta autosoma xromosomada joylashgan. Erkak ikki belgi bo`yicha
kasallangan va bu belgilarni onasidan olgan. Ayol ikkila belgisi bo`yicha sog`lom. Agar krossingover 12
%bo`lsa, ikkala belgisi bo`yicha sog`lom farzandlarni tug`ilish ehtimolini toping.
5.Mushuklarda junning qora rangi dominant, sariq-ressesiv, olachipor-oraliq forma bo'lib, ulami genlari
X xromosomada joylashadi. Olachipor urg'ochi mushuk sariq rangli erkak mushuk b-n chatishtirildi.
Flda olachipor, sariq urg'ochi mushuklar va sariq, qora erkak mushuklar paydo bo'lgan. Ota-ona
genotipini top. X(A)X(a) X X(a)y
6.Glaukoma kasalligining bir luri autasomada joylashgan dominant gen (A) bilan, ikkinchi (uri retsessiv
aulosoma geni (b) bilan ifodalanadi. Bu genlar biг-biri bilan birikmagan holda irsiylanadi. Quyidagi
chatishlirishning qaysi birida avlodda 7ta glaukoma b-n kasallangan va va sog' farzand tug'ilishi mumkin?
AaBb x Aabb
7.Glaukoma kasalligining bir turi autosomada joylashgan dominant gen (A) b-n, ikkinchi turi retsessiv autosoma
geni (b) b-n ifodalanadi. Bu genlar bir-biri b-n birikmagan holda irsiylanadi.Quyidagi
chalishlirishlarning qaysi birida avlodda 5 la glaukoma b-n kasallangan va 3 la sog" farzand tug'ilishi
mumkin? AaBb x aaBb
8
.
Gipertoniyada odam geni autosomaga bog`langan holda autosomaga bog`langan holda ko`zning optic
destrupsiyasi retsessiv X xromosomaga birikkan holda irsiylanadi. 2 belgi bo`yicha geterozigota ayol
gipertoniyaga chalingan erkakka (otasi gipertoniya bilan kasallangan, onasi sog`lom) turmushga chiqdi.
Erkak va ayol genotipini aniqlang.
75
9.Glaukoma kasalligi katta yoshdagi odamlarda bir necha yo'l bilan nasldan -naslga o'tadi. Bu kasallik
bitta turi autasomada joylashgan dominant gen bilan , ikkinchi t uri resessiv autosoma geni bilan
ifodalanadi. Bu genlar bir-blri bilan birikmagan holda irsilanadi. Agar ota-onaning i k k a la genlar
bo'yicha sog' va gomozigotali bo'lsa avlodda kasal bolalarning t u g` i li s hi i ehtimolini aniqlang. 50%
10.Glaukoma kasalligi katta yoshdagi odamlarda bir necha yo'l bilan nasldan-naslga o'tadi. Bu kasallik
bitta turi autasomada joylashgan dominant gen b il an , ikkinchi turi resessiv autosoma geni bilan
ifodalanadi. Bu genlar bir-biri bilan birikmagan holda ir s i l an a di . Agar ota-onalar ikkala patalogik
genlar bo'yicha geterozigotali bo'lsa boiaiarning sog' bo'lib tu g'i lis hi ehtimoli nechaga teng ? 3/16
11
.
Braxidaktiliya, ya`ni kalta barmoqlik dominant holda irsiylanadi. Agar erkak genotipi braxidaktiliya
bo`yicha geterozigota bo`lsa, spermatogenez jarayonida bitta birlamchi jinsiy hujayradan hosil bo`lgan
spermatozoidlarning nechtasi uning retsessiv genga ega bo`ladi?
12.Drozofilla pashshasida qanot shakli va tana rangini ifoda etuvchi genlar bitta xromosomada
joylashgan. Erkak va urg`ochi drozofilla pashshalariga A va B genlar faqat otasidan o`tgan.
Digeterozigotali kulrang tanali, normal qanotli urg`ochi va erkak drozofilla pashshalar o`zaro
chatishtirildi. Avlodda allel genlarning o`rin almashinish natijasida krossingover 17 %ni tashkil etdi.
Avlodda necha foiz genotip bo`yicha ota-onasiga o`xshaydi?
13.Odamda talassemiya, araxnodaktiliya, axondroplaziya kasalliklari chala dominant holda irsiylanadi.
Gomozigotalilar embrional rivojlanish davrida halok bo'ladi. Axondrolaziya bo'yicha sog'lom, qolgan
2ta kasalliklaming yengil formasi b-n kasallangan ayol talasemiya no'yicha sog'lom, qolgan 2ta
kasalliklaming yengil formasi b-n kasallangan erkak b-n turmush qurgan. Tug'ilgan farzandlaming
orasida necha foizi araxnodaktiliya va axondroplaziyaning yengil formasi b-n kasallangan, boshqa belgi
bo'yicha sog'lom bo'ladi?
14
.
Drozofilla meva pashshasining kulrang uzun qanotli qizil ko`zli geterozigota urg`ochisi xuddi
shunday fenotipga ega erkak pashsha bilan chatishtirildi. Hosil bo`lgan pashshalarning oq ranglilarni
qizil ranglilarga nisbatini toping
15.Odamlarda qandli diabet va fenilketanuriya kasalliklari retsessiv autosoma tipda irsiylanadi. Qandli
diabet bilan kasallangan erkak, shu belgilar bo`yicha sog`lom ayol bilan turmush qurdi. Ularning
oilasida tug`ilishi mumkin farzandlardan biri qandli diabet bilan, ikkinchisi esa birinchi bo`yicha
sog`lom, ikkinchi belgi bo`yicha fenilketanuriya bilan kasallangan. Tug`ilgan farzandlardan diabet bilan
kasallanganlarning shu belgi bo`yicha sog`lom farzandlarga nisbatini aniqlang.
16.Katarakta va polidaktiliya autosomalarda joylashgan dominant genlarga bog`liq bo`lib, birikkan holda
avloddan avlodga beriladi. Lekin bu kamchiliklarnng genlari ba`zan birikmagan holda, ya`ni katarakta 5
barmoq geni, polidaktiliya esa ko`zning normal ko`rishi gen bilan birga bo`lishi mumkin. Onalari katarakta
bilan xastalangan otalari polidaktiliyaga ega geterezigota erkak va ayoldan tug`ilgan farzandlarda bu
belgilarning rivojlanishi to`g`risida nima deya olasiz?
17.Talassemiya autosoma orqali chala dominant belgi sifatida nasldan-naslga o'tadi. Dominant gomozigotalilar
nobud bo'ladi. geterazigotalilarda kasallik yengil holalda o'tadi. O'roqsimon anemiya retsessiv holda
irsiylanadi va ularning gomozigota retsessiv holatlari yashamaydi, Geterazigotalilarda kasallik yengil
o'tadi. Digeterozigotalilar avlodida farzandlarning necha % genatipi ota-onalarnikiga o'xshash bo'ladi? =
25%
18.Talassemiya autosoma orqali chala dominant belgi sifatida nasldan-naslga o'tadi. Dominant goniozigotalilar
nobud bo'ladi. geterozigolalilarda kasallik yengil holatda o'tadi. O'roqsimon anemiya retsessiv holda
irsiylanadi va ularning gomozigota retsessiv holallari yashamaydi. Geterazigotalilarda kasallik yengil o'tadi.
Digeterozigotalilar avlodida farzandlarning necha % nobud bo'ladi? 43.7
76
19.Talassemiya autosoma orqali chala dominant belgi sifalida nasldan-naslga o'tadi. Dominant
gomozigotalilar nobud bo'ladi. geterozigotalilarda kasallik yengil holatda o'tadi. O'roqsimon anemiya
reisessiv holda irsiylanadi va ularning gomozigota rctsessiv holallari yashamaydi. Geterazigotalilarda
kasallik yengil o'ladi. Digeterozigotalilar avlodida farzandlarning necha % da talasemiyaning yengil fonnasi
namoyon bo'ladi? 50
20.Daltonizm retsessiv gen b-n ifodalangan bo'lib. X-xromasomada joylashgan. Sochning jingalak
bo'lishi silliq soch ustidan chala dominantlik qiladigan autasomada joylashgan gen b-n ifodalanadi.
Geterazigotalilarda sochi to'lqinsimon shaklda bo'ladi. Digeterozigotali ayol va to'lqinsimon sochli sog'lom
yigit oilasida tug'ilgan farzandlarning necha % to'lqinsimon sochli bo'ladi? 50
21. Daltonizm retsessiv gen b-n ifodalangan bo'lib. X-xromasomada joylashgan. Sochning jingalak
bo'lishi silliq soch ustidan chala dominantlik qiladigan autasomada joylashgan gen b-n ifodalanadi.
Geterazigotalilarda sochi to'lqinsimon shaklda bo'ladi. Digeterozigotali ayol va to'lqinsimon sochli sog'lom
yigit oilasida tug'ilgan farzandlarning necha % jingalak sochli.sog'lom va jingalaksimon sochli. daltonik
bo'ladi? 18.75; 6.25
22.Daltonik va shapko`rlik hosil qiluvchi genlar retsessiv bo`lib, X xromosoma orqali irsiylanadi. Onasi
shapko`r, otasi daltonik bo`lgan normal ko`radigan ayol, ikki belgi bo`yicha sog` erkakka turmushga chiqsa,
oilada har ikki belgi bo`yicha kasallangan bolaning tug`ilish ehtimoli qanday?
23.Daltonik va kar yigit bu belgilar bo`yicha sog` qizga uylandi. Bu oilada kar, daltonik o`g`il va normal
eshitadigan, daltonik qiz tug`ildi. Odatda kar va daltonik retsessiv belgilar bo`lib, daltonik gen X xromosoma
bilan birikkan holda irsiyanadi, kar geni autosomada joylashgan. Shu oilada ikki belgi bo`yicha kasallangan
qiz tug`ilishi mumkinmi?
24.Otasi shapko`r(geterozigota), onasi polidaktiliya bilan kasallangan sog` qiz otasi shapko`r va
polidaktiliya bilan kasallangan, onasi sog` yigitga turmushga chiqdi. Yigit shapko`rlik bilan, uning
ukase polidaktiliya bilan kasallangan. Shu oialadan tug`iladigan farzandlarning necha % I ikkala
kasallik bilan kasallanishi mumkin? J:25
25.Otasi shapko`r(geterozigota), onasi polidaktiliya bilan kasallangan sog` qiz otasi shapko`r va
polidaktiliya bilan kasallangan, onasi sog` yigitga turmushga chiqdi. Yigit shapko`rlik bilan, uning
ukase polidaktiliya bilan kasallangan. Shu oialadan tug`iladigan farzandlarning necha % I polidaktiliya
bilan kasallanishi mumkin? J:50
26.Gipertoniya geni autosomaga bog'liq dominant holda irsiylanadi. Ko'zning optik atrofiyasi esa-
ressesiv X xromosomaga birikkan holda irsiylanadi. Agar ko'zi optik atrofiyali ayol gipertoniya b-n
kasallangan erkakka(otasi gipertonik, onasi sog') turmushga chiqsa, oilada necha foiz bolalar 2ta belgi
bo'yicha kasal bo'lib tug'ilishi mumkin?J: 25%
27.Gipertoniya geni autosomaga bog'liq dominant holda irsiylanadi. Ko'zning optik atrofiyasi esa-
ressesiv X xromosomaga birikkan holda irsiylanadi. Agar ko'zi optik atrofiyali ayol gipertoniya b-n
kasallangan erkakka(otasi gipertonik, onasi sog') turmushga chiqsa, oilada tug'iladigan farzandlaming
necha foizi 2ta belgi bo'yicha sog'lom bo'ladi? 25%
28.Gipertoniya geni autosomaga bog'liq dominant holda irsiylanadi. Ko'zning optik atrofiyasi esa-
ressesiv X xromosomaga birikkan holda irsiylanadi. Agar ko'zi optik atrofiyali ayol gipertoniya bilan
kasallangan erkakka(otasi gipertonik, onasi sog') turmushga chiqsa, farzandlaming necha foizi
gipertoniya kasalligi bilan tug'ilishi mumkin? 50%
29.Odamlarda kar-soqovlikning ikki turi bo`lib, ular o`zaro birikmagan autosoma holda retsessiv holda
irsiylanadi. Otasi kar-soqovlik bilan kasallangan sog`lom qiz, onasi birinchi belgi bo`yicha, otasi
ikkinchi belgisiga ko`ra geterozigotali kasallangan, sog`lom yigit bilan turmush qursa, ulardan
tug`iladigan farzandlarning ikki belgisi bo`yicha kasal bo`lishi ehtimolini aniqlang? J:
77
30.Albinos(a), daltonik(b) va gipertrixoz(d) erkak albinism va daltonizm bo'yicha geterozigotali,
gipertrixozga ega bo'lmagan ayolga o'ylangan. Bu oilada otasiga o'xshash o'g'il tug'ilgan. Ota-onalar va
o'g'ilning genotipini aniqlang.
31.Albinos(a), daltonik(d) va gipertrixoz(d) erkak albinism va daltonizm bo'yicha geterozigotali,
gipertrixozga ega bo'lmagan ayolga o'ylangan. Bu oilada otasiga o'xshash o'g'il tug'ilgan. Oilada
tug'ilgan qizlaming necha foizida daltonizm namoyon bo'ladi? 50%
32.Albinos(a), daltonik(d) va gipertrixoz(d) erkak albinism va daltonizm bo'yicha geterozigotali,
gipertrixozga ega bo'lmagan ayolga o'ylangan. Bu oilada otasiga o'xshash o'g'il tug'ilgan. Oilada
tug'ilgan qizlarda fenotip bo'yicha qanday ajralish namoyon bo'ladi? 1:1:1:1
33.Albinos(a), daltonik(d) va gipertrixoz(d) erkak albinism va daltonizm bo'yicha geterozigotali,
gipertrixozga ega bo'lmagan ayolga o'ylangan. Bu oilada otasiga o'xshash o'g'il tug'ilgan. Oilada
farzandlarda genotip(l) va fenotip(2) bo'yicha qanday ajrahsh kuzatiladi? 1- 1:1:1:1:1:1:1:1; 2-
1:1:1:1:1:1:1:1
34.Onasi sog'lom, otasi gemofilik bo'lgan oilada gemofiliya bilan kasallangan o'g'il tug'ilgan. Ushbu
kasallik o'g'ilga otadan o'tgan deb aytish mumkinmi va uning sababi? J:yo'q, chunki gemofiliya geni X-
xromosomada joylashgan va u o'g'ilga faqat onadan o'tadi
35.Katarakta va polidaktiliya autosomalarda joylashgan dominant genlarga bog`liq bo`lib, birikkan holda
avloddan avlodga beriladi. Lekin bu kamchiliklarning genlari ba`zan birikmagan holda, ya`ni katarakta 5
barmoq geni, polidaktiliya esa ko`zning normal ko`rishi gen bilan birga bo`lishi mumkin. Erkak normal, ayol
esa ikki belgi bo`yicha geterezigota bo`lsa,(uning onasi polidaktiliya va katarktli, otasi normal bo`lgan)
farzandlarda bu belgilarning rivojlanishi qanday bo`ladi?
36.Onasi sog'lom, otasi gemofilik bo'lgan oilada gemofiliya b-n kasallangan o'g'il tug'ilgan. Ushbu
kasallik o'g'ilga otadan o'tgan deb aytish mumkinmi va uning sababi? yo'q, chunki gemofiliya geni X-
xromosomada joylashgan va u o'g'ilga faqat onadan o'tadi
37. Pomidor o`simligida shoxlarning uzunligi bilan mevasining shaklini ifodalovchi genlar to`liq birikkan
bo`lib, bir xromosomada joylashgan. Seleksioner uzun poyali H va yumaloq mevali P gomozigota pomidor
bilan kalta poyli h va noksimon mevali p pomidorni chatishtirib, F
1
da 110 ta, F
2
da 1200 ta o`simlik
yetishtirgan. F
2
da uzun poyali va yumaloq mevali qancha? F
1
da necha xil gameta hosil bo`ladi?
38. Pomidor o`simligida shoxlarning uzunligi bilan mevasining shaklini ifodalovchi genlar to`liq birikkan
bo`lib, bir xromosomada joylashgan. Seleksioner uzun poyali H va yumaloq mevali P gomozigota pomidor
bilan kalta poyli h va noksimon mevali p pomidorni chatishtirib, F
1
da 110 ta, F
2
da 1200 ta o`simlik
yetishtirgan. F
2
da nechta o`simlik kalta poyali, noksimon mevali bo`ladi?
39. Ikki drozofila pashshasining tahliliy chatishtirilishi natijasida quyidagi natija olingan: Fenotip bo`yicha
ota-onaga o`xshash bo`lgan farzandlar -965 va 944, fenotip bo`yicha farq qiladiganlari-206 va 185 ta.
Ajralish foizini va genlar orasidai masofani aniqlang?
40. Makkajo`xorida urug`ining qo`ng`ir rangi va silliq shaklda bo`lishi dominant bo`lib, birikkan holda bir
xromosomada joylashgan. Urug`ining oq rangda bo`lishi va burishgan shakli retsessiv bo`lib, boshqa
gomologik xromosomada joylashgan. Tahliliy chatishtirish natijasida 4000 ta ota-onaga o`xshash; 152 ta oq,
silliq shaklidagi va 149 ta qo`ng`ir va burishgan shaklidagi urug` olingan. Yuqoridagilardan qaysi urug`lar
krossingover natijasida olingan?
41. Pomidorda poyaning uzun bo`lishi past bo`lishi ustidan, meaning yumaloq bo`lishi esa noksimon bo`lishi
ustidan dominantlik qiladi. Poyaning uzunligini va mevasining shaklini belgilaydigan genlar bir
xromosomada joylashgan bo`lib, ajralish foizi 20 %. Har ikki belgisi bo`yicha geterezigotali o`simlik bilan
78
past bo`yli va noksimon mevali o`simlik chatishtirilgan. Farzandlarning necha foizi ota-onaga o`xshash,
necha foizi fenotip bo`yicha ota-onadan farq qiladi(%)?
42. Odamlarda katarakta va polidaktiliya autosomaga joylashgan dominant gen tomonidan yuzaga
chiqariladi. Bu genlar o`zaro to`liq bog`langan (krossingoer kuzatilmaydi). Ikkala belgi bo`yicha
geterezigotali ayol va erkak nikohidan fenotip va genotip jihaidan qanday avlod kuyish mumkin?
43. Odamda rezus omil geni eritrotsitlarning shaklini belgilaydigan gen birikkan holda irsiylanadi. Ularning
orasidagi masofa 3 margonidaga teng. Rezus musbat va elliptotsitoz (eritrotsitlarning ellips shaklida bo`lishi)
ga nisbatan geterezigotali bo`lgan erkak rezus-manfiy va normal eritrotsitli ayolga uylangan. Farzandlarning
genotipini va fenotipini aniqlang?
44.Podorogola bo`g`im kasalligi bo`lib, kasallik siydik kislotasining almashinuvi buziladi. Kasallik
erkak va ayollarda bir xil irsiylanadi. Kasal ota-onadan tug`ilishi mumkin bo`lgan kassal farzandlarning
tug`ilish ehtimoli 75-100 % Otasi gomozigota, kasal onasi sog`lom bolgan qiz, sog`lom yigitga
turmushga chiqsa irsiyanishi qanday genga bog`liq? J:Autosomaga birikkan dominant gen.
45.Odamda kar- soqovlik kasalligining ikki xil luri uchraydi va ular resessiv aulosomaga birikgan gcnlar
bilan jfodalanadi. Agar ola-onalar kar-soqovlik kasalligining bir luri bilan kasallangan . boshqa luri
bo'yicha sog' va geterazigolali bo'lsa, kar-saqov bolaning tug"ilish ehiimolini aniqlang? 100 %
46. Odamda kar- soqovlik kasalligining ikki xil turi uchraydi va ular resessiv autosomaga birikkan
genlar bilan ifodalanadi bu holda quyidagi genotipga AaBb x AaBb ega bo'lgan ota-onalarni avlodida fenolip
bo'yicha qanday ajralish namoyon bo'ladi? 9 sog'; 7 kar-soqov
47.Odam gemofiliya kasalligining keltirib chiqaruvchi gen X xromosomada joylashgan. Otaning
sog`lom onasi gemofiliya bilan kasallangan, onasi genotip jihatdan sog`lom qizga uylandi. Ularning
nikohidan gemofiliya bilan kasallangan o`g`il va qiz tug`ildi. Nikohlangan qiz va yigit genotipini
aniqlang
48.Odamda talassemiya, araxnodaktiliya, axondroplaziya kasalliklari chala dominant holda irsiylanadi.
Gomozigotalilar embrional rivojlanish davrida halok bo'ladi. Axondroplaziya bo'yicha sog'lom, qolgan
2ta kasalliklaming yengil formasi b-n kasallangan ayol talasemiya no'yicha sog'lom, qolgan 2ta
kasalliklaming yengil formasi b-n kasallangan erkak b-n turmush qurgan. Tug'ilgan farzandlar orasida
tallasimeya bilan kasallangan bolalarni hisobga olmaganda gomozigotali bolalarni geterozigotali
bolalarga nisbatini aniqlang?
49.Makkajo`xori donli rangi endospermasi tekis bo`lishi ta`minlovchi genlar dominant birikkan holda
irsiylanadi. Gomozigota doni rangli, endospermasi tekis formasi bilan chatishtirilgandan so`ng olingan
farzandlar retsessiv belgili forma bilan qayta chatishtirilganda naslda jami 7250 ta o`simlikdan 3478 tasi
doni rangli, endospermasi tekis va 3482 tasi doni rangsiz, endospermasi burishgan o`simliklar olingan
bo`lsa, krossingover % ini aniqlang J:4
50.Makkajo`xori donli rangi endospermasi tekis bo`lishi ta`minlovchi genlar dominant birikkan holda
irsiylanadi. Gomozigota doni rangli, endospermasi tekis formasi bilan chatishtirilgandan so`ng olingan
farzandlar retsessiv belgili forma bilan qayta chatishtirilganda naslda jami 7250 ta o`simlikdan 3478 tasi
doni rangli, endospermasi tekis va 3482 tasi doni rangsiz, endospermasi burishgan o`simliklar olingan
bo`lsa, krossingover formalarining genotipini aniqlang. J:Aa;aa;Bb;bb
51.Makkajo`xori donli rangi endospermasi tekis bo`lishi ta`minlovchi genlar dominant birikkan holda
irsiylanadi. Gomozigota doni rangli, endospermasi tekis formasi bilan doni rangsiz, endospermasi
burishgan formasi chatishgandan so`ng olingan formalar retsessiv belgili forma bilan qayta
chatishtirilganda naslda jami 7250 ta o`simlik olindi. O`simliklar orasida krossingover formalarning
genotipini aniqlang.(krossingover 4%) J:Doni rangli, endospermasi burishgan; doni rangsiz,
endospermasi tekis formalari
79
52.No`xatda chanchi iplarining uzun bo`lishi kalta bo`lishi ustidan to`liq dominantlik qiladi. Qizil gulli,
chanchi iplari uzun va bo`g`imli dukkakli o`simlik bilan chatishtirildi. F
1
da fenotipik sinflarga ajralmagan
120 ta o`simlik olindi. Ularni o`zaro chatishtirish natijasida F
2
da 15360 ta o`simlik olingan, ulardan 960 tasi
fenotip jihatdan dastlabki ota-ona va F
1
duragaylardan farq qilgan. F
2
da olingan o`simliklar o`rtasida F
1
duragaylariga genotip jihatdan o`xshashlarini toping?
53. No`xatda chanchi iplarining uzun bo`lishi kalta bo`lishi ustidan to`liq dominantlik qiladi. Qizil gulli,
chanchi iplari uzun va bo`g`imli dukkakli o`simlik bilan chatishtirildi. F
1
da fenotipik sinflarga ajralmagan
120 ta o`simlik olindi. Ularni o`zaro chatishtirish natijasida F
2
da 15360 ta o`simlik olingan, ulardan 960 tasi
fenotip jihatdan dastlabki ota-ona va F
1
duragaylardan farq qilgan. F
2
da olingan o`simliklar o`rtasida F
1
duragaylariga fenotip jihatdan o`xshashlarini toping?
54. No`xatda chanchi iplarining uzun bo`lishi kalta bo`lishi ustidan to`liq dominantlik qiladi. Qizil gulli,
chanchi iplari uzun va bo`g`imli dukkakli o`simlik bilan chatishtirildi. F
1
da fenotipik sinflarga ajralmagan
120 ta o`simlik olindi. Ularni o`zaro chatishtirish natijasida F
2
da 15360 ta o`simlik olingan, ulardan 960 tasi
fenotip jihatdan dastlabki ota-ona va F
1
duragaylardan farq qilgan. F
2
da olingan o`simliklar o`rtasida
dastlabki ota-onaga fenotip jihatdan o`xshashlarni toping?
55. No`xatda chanchi iplarining uzun bo`lishi kalta bo`lishi ustidan to`liq dominantlik qiladi. Qizil gulli,
chanchi iplari uzun va bo`g`imli dukkakli o`simlik bilan chatishtirildi. F
1
da fenotipik sinflarga ajralmagan
120 ta o`simlik olindi. Ularni o`zaro chatishtirish natijasida F
2
da 15360 ta o`simlik olingan, ulardan 960 tasi
fenotip jihatdan dastlabki ota-ona va F
1
duragaylardan farq qilgan. F
2
da olingan o`simliklar o`
rtasida qizil
gulli, changchilari iplari uzun va oddiy dukkakli o`simliklar sonini toping?
56.Pomidor o`simligida shoxlarning uzunligi bilan mevasining shaklini ifodalovchi genlar to`liq
birikkan holda irsiylanadi. Seleksioner uzun poyali (H) va yumaloq mevali(D) gomozigota pomidor
bilan kalta poyali (h) va noksimon mevali(d) pomidorni chatishtirib, F
1
da 110 ta, F
2
da 1200 ta
o`simlik yetishtirgan.a) F
2
da necha xil genotipik guruh hosil bo`ladi?
b) F
2
da nechta o`simlik kalta poyali, noksimon mevali bo`ladi?J:a-3;b-300
57. No`xatda chanchi iplarining uzun bo`lishi kalta bo`lishi ustidan to`liq dominantlik qiladi. Qizil gulli,
chanchi iplari uzun va bo`g`imli dukkakli o`simlik bilan chatishtirildi. F
1
da fenotipik sinflarga ajralmagan
120 ta o`simlik olindi. Ularni o`zaro chatishtirish natijasida F
2
da 15360 ta o`simlik olingan, ulardan 960 tasi
fenotip jihatdan dastlabki ota-ona va F
1
duragaylardan farq qilgan o`simliklar orasida oq gulli, changchi
iplari kalta va bo`g`imli dukkakli o`simliklar sonini toping?
58. Gemofiliya va daltonizm kasalliklari X xromosomada joylashgan retsessiv gen orqali nasldan-naslga
o`tadi. Ushbu genlar orasidagi masofa 9,8 morganidaga teng. Onasi daltonik bo`lgan, otasi esa gemofiliya
bilan kasallangan o`zi sog`lom ayol ikkala kasallik bilan kasallangan erkakka turmushga chiqadi.
Bolalarning ikkala anomaliya bilan tug`ilish ehtimolini toping?
59. Gemofiliya va daltonizm kasalliklari X xromosomada joylashgan retsessiv gen orqali nasldan-naslga
o`tadi. Ushbu genlar orasidagi masofa 9,8 morganidaga teng. Onasi daltonik bo`lgan, otasi esa gemofiliya
bilan kasallangan oilada tug`ilgan ikki o`g`ilning biri daltonik, qoni normal iviydi, ikkinchisi gemofilik,
lekin ranglarni yaxshi ajrata oladi. Ushbu oilada oilada ikkala juft belgilari bo`yicha sog`lom o`g`il,
qizlarning tug`ilish ehtimolini aniqlang?
60. Gemofiliya va daltonizm kasalliklari X xromosomada joylashgan retsessiv gen orqali nasldan-naslga
o`tadi. Ushbu genlar orasidagi masofa 9,8 morganidaga teng. Onasi daltonik bo`lgan, otasi esa gemofiliya
bilan kasallangan oilada tug`ilgan ikki o`g`ilning biri daltonik, qoni normal iviydi, ikkinchisi gemofilik,
lekin ranglarni yaxshi ajrata oladi. Ushbu oilada farzandlarning kelirilgan anomaliyalardan bittasi bilan
kasallangan bo`lib tug`ilish ehtimolini aniqlang?
61.Odamda polidaktiliya va katarakta bitta autosomada joylashgan dominant genlar ta`sirida
irsiylanadi. Erkak katarakta va polidaktiliya bilan kasallangan bo`lib, unga bu genlardan biri onasidan
80
o`tgan. Ayol ikki belgisi bo`yicha sog`lom. Nazariy jihatdan krossingover 3% bo`lsa, shu oilada
tug`ilishi mumkin bo`lgan bolalarning necha fozi ota`onaga fenotip jihatdan o`xshash bo`ladi? J:3
62. Odamda polidaktiliya va katarakta bitta autosomada joylashgan dominant genlar ta`sirida
irsiylanadi. Erkak katarakta va polidaktiliya bilan kasallangan bo`lib, unga bu genlardan biri onasidan
o`tgan. Ayol ikki belgisi bo`yicha sog`lom. Nazariy jihatdan krossingover 3% bo`lsa, shu oilada
tug`ilishi mumkin bo`lgan bolalarning necha fozi ota-onaga genotip jihatdan o`xshash bo`ladi? J:3
63. Odamda polidaktiliya va katarakta bitta autosomada joylashgan dominant genlar ta`sirida
irsiylanadi. Erkak katarakta va polidaktiliya bilan kasallangan bo`lib, unga bu genlardan biri onasidan
o`tgan. Ayol ikki belgisi bo`yicha sog`lom. Nazariy jihatdan krossingover 3% bo`lsa, shu oilada
tug`ilishi mumkin bo`lgan bolalarning necha fozi polidaktiliya va katarakta bo`yicha sog`lom? J:1,5
64. Odamda polidaktiliya va katarakta bitta autosomada joylashgan dominant genlar ta`sirida
irsiylanadi. Erkak katarakta va polidaktiliya bilan kasallangan bo`lib, unga bu genlardan biri onasidan
o`tgan. Ayol ikki belgisi bo`yicha sog`lom. Nazariy jihatdan krossingover 3% bo`lsa, shu oilada
tug`ilishi mumkin bo`lgan bolalarning necha fozi polidaktiliya bilan kasallangan bo`ladi?J:50
65. Odamda polidaktiliya va katarakta bitta autosomada joylashgan dominant genlar ta`sirida
irsiylanadi. Erkak katarakta va polidaktiliya bilan kasallangan bo`lib, unga bu genlardan biri onasidan
o`tgan. Ayol ikki belgisi bo`yicha sog`lom. Nazariy jihatdan krossingover 3% bo`lsa, shu oilada
tug`ilishi mumkin bo`lgan bolalarning necha fozi ota-onaga fenotip jihatdan o`xshash bo`lmaydi?J:97
66.Odamda A va B genlari bitta autosomada joylashgan bo`lib, ular orasidagi masofa 8 morganidaga
teng. C geni boshqa nogomologik xromosomada joylashgan. Barcha belgilari bo`yicha geterozigota
organizm hosil qiladigan gametalar va ularning foizini aniqlang? J:ABC-23, ABc-23, abC-23, abc-23,
AbC-2, Abc-2, Abc-2, aBc-2
67. Odamda A va B genlari bitta autosomada joylashgan bo`lib, ular orasidagi masofa 8 morganidaga
teng. C geni boshqa nogomologik xromosomada joylashgan. Barcha belgilari bo`yicha geterozigota
organizm tahliliy chatishtirildi. Avlodda noallel dominant A va C genlarning birga uchrash ehtimolini
aniqlang? J:25
68. Odamda A va B genlari bitta autosomada joylashgan bo`lib, ular orasidagi masofa 8 morganidaga
teng. C geni boshqa nogomologik xromosomada joylashgan. Barcha belgilari bo`yicha geterozigota
organizm tahliliy chatishtirildi. Avlodda noallel dominant A va B genlarning birga uchrash ehtimolini
aniqlang?J:46
69.D vitamin bilan davolanmaydigan raxit kasalligi ayollarda erkakalarga nisbatan 2 barobar ko`p
uchraydi. Otasi kasal, onasi gomozigota kasal bo`lsa, farzandlarning barchasi kasal tug`ildi. Sog`lom
ota-onalardan tug`ilgan farzandlarning barchasi sog`lom bo`ladi, ushbu kasallikning irsiylanish tipi 1 xil
bo`lgan gen? J:qonning normallashuvi
70. D vitamin bilan davolanmaydigan raxit kasalligi ayollarda erkakalarga nisbatan 2 barobar ko`p
uchraydi. Otasi kasal, onasi gomozigota kasal bo`lsa, farzandlarning barchasi kasal tug`ildi. Sog`lom
ota-onalardan tug`ilgan farzandlarning barchasi sog`lom bo`ladi, ushbu kasallikning irsiylanish tipi 1 xil
bo`lgan gen? J:X xromosomaga birikkan dominant gen.
71.Odamda katarakta va polidaktiliya genlari xromosomada bir-biriga yaqin joylashib, krossingover hosil
qilmaydigan dominant genlarga bog`liq. Ota normal, ona ikki belgi bo`yicha geterezigota va onadagi
kamchiliklar faqat ona avlodidan o`tgan bo`lsa, oilada mazkur belgilar bo`yicha qanday farzand kutish
mumkin?J:fenotip bo`yicha 1:1
72.Odamda rezus faktor va eritrotsitlarni belgilovchi genlar birikkan holda 3-Morganid uzoqlikka
joylashgan. Musbat rezus faktor va eritrotsitlarning elliptositozi dominant genlar orqali beriladi. Agar ota-
81
onaning biri ikki belgi bo`yicha geterezigota holatda(bu belgilardan birini otadan, ikkinchisi onadan olgan),
ikkinchisining rezus faktori manfiy, eritrotsitlari normal bo`lsa, shu oilada tug`ilgan farzandlarning fenotipi
qanday bo`ladi? J:48,5 % musbat rezus, normal : 48,5 % manfiy rezus, elliptositoz : 1,5 % musbat rezus,
elliptositoz : 1,5 % manfuy rezus, normal
73.Ko`zi oq (w), tanasi vilkasimon tuklangan(f) erkak drozofila pashshasi fenotip bo`yicha o`xshash 2ta
digeterezigota urg`ochi pashsha forma bilan chatishtirilganda
w
+
f
+
: w
+
f : w
f
+
: wf = 41 % : 9 % : 9 % : 41 %
w
+
f
+
: w
+
f : w
f
+
: wf = 9 % : 41 % : 41 % : 9 %
har xil natija olingan bo`lsa, krossingover % ini toping? J:18
74.Makkajo`xorining doni rangli, endosperni tekis formasi bilan doni rangsiz, endospermi burishgan formasi
chatishtirilganda naslda 4032 ta doni rangli, endospermi tekis, 4035 ta doni rangsiz, endospermi burishgan,
144 ta doni rangli, endospermi burishgan. 151 ta doni rangsiz, endospermi tekis forma olingan. F
1
dagi
krossingover % ini aniqlang?J:3,53
75.Hidli no`xat gulining rangli va barg qo`ltig`ida “mo`ylovchalar” bo`lishini ta`minlovchi genlari bir
xromosomada joylashgan bo`lib, birikkan holda nasldan-naslga o`tadi. Guli qizil, barg qo`ltig`ida
“mo`ylovchalari” bor (RRTT) formasini guli pushti, barg qo`ltig`ida “mo`ylovchalari” yo`q (rrtt) formasi
bilan chatishtirilib, 80 ta o`simlik olingan. Ular retsessiv belgili hidli no`xat bilan qayta chatishtirilib, F
b
1200 ta o`simlik olingan. a)F
1
necha xil gameta hosil qiladi? b)F
b
o`simliklardan nechtasining guli pushti,
nechtasi barg qo`ltig`ida “mo`ylovchalari” bo`lmaydi? C)F
b
o`simliklardan nechtasining guli qizil, barg
qo`ltig`ida “mo`ylovchalari” bo`ladi? d)F
b
necha xil genotipga ega? J: a-2 b-6000 c-600 d-2
76.Makkajo`xori maysalarining sariq rangda, yaltiroq bo`lish genlari yashil va xira bo`lishiga nisbatan
retsessiv belgi hisoblanadi. Qayd qilingan belgilari bo`yicha digeterozigota makkajo`xori maysasi sariq,
yaltiroq formasi bilan qayta chatishtirilganda, Fb
da olingan 726 ta o`simlikdan 310 tasi dominant, 287 tasi
retsessiv belgiga ega bo`lib, qolgan 129 tasi krossingover formalar ekanligi aniqlangan. Krossingover % ini
aniqlang?J:17,77
77.Drozofilaning ikkinchi juft xromosomasida qanoti va oyoqlarining uzunligiga ta`sir etuvchi dp va d
genlar joylashgan. Qanoti (dp
+
) va oyog`I (d+) normal uzunlikda ta`minlovchi genlar, qanoti (dp) va
oyog`i(d) kalta bo`lishini ta`minlovchi genlar ustidan dominantlik qiladi. Tajribada qanoti kalta, oyog`I
normal drozofila qanoti normal, oyog`I kalta drozofila bilan chatishtirilgan. Hosil bo`lgan F
1
retsessiv belgili
pashshalar bilan qayta chatishtirilsa, F
B
da 840 ta pashsha olingan. Shulardan 27 tasi dominant belgiga ega
ekanligi ma`lum bo`ldi. dp
+
va d
+
gen orasidagi masofa necha morganidaga teng?
J:6,43
78.Tovuqlarda k geni X xromosoma bilan birikkan bo`lib, X
k
X
k
va X
k
Y holatda letal xususiyatga ega,
jo`jalar tuxumdalik davrida nobud bo`ladilar. Normal tovuq va xo`rozlar chatishtirilganda avlodning bir
qismi tuxumdan ochib chiqmadi. Tuxumdan ochib chiqqan 120 ta jo`janing qancha qismi urg`ochi, qanchasi
erkak?J:1/3 qismi urg`ochi, 2/3 qismi erkak
79.Agar A va c genlar bir xromosomada, B va D genlar boshqa xromosomada joylashgan bo`lib, to`liq
birikkan holda holda irsiylansa, AaccBBDd genotipli organizm hosil qiluvchi gametalarni aniqlang?J:AcBD,
AcBd, acBD, acBd
80 .Odamda A va B genlar bitta xromosomada joylashgan va ular orasidagi masofa 8 Morganidaga eng. C
geni boshqa nogomologik xromosomada joylashgan. Barcha genlari bo`yicha geterezigota organizm tahliliy
chatishitirldi. Avlodda noallel dominant A va B genlarning birga uchrash ehtimolini aniqlang? J:25
81.Daltonizm va shapko`rlikni yuzaga chiqaruvchi retsessiv genlar X xromosomalarda joylashgan bo`lib,
birikkan holda irsiylanadi. Onasi shapko`r, otasi daltonizm bilan kasallangan, o`zining ko`rish qobiliyati
normal normal ayol faqat shapko`rlik bilan kasallangan erkakka turmushga chiqdi. Agar ayolning
krossingoveri 40 % ga teng bo`lsa, oilada o`g`illarning ikki belgi bo`yicha sog`lom tug`ilish ehtimoli …
bo`ladi J:10%
82
82
.
Odamda gipertoniya geni autosomaga bog`liq holda ko`zning optic destrofeyyasi retsessiv X
xromosomaga birikkan holda irsiylanadi. Ikkala belgi bo`yicha geterozigota ayol faqat gipertoniyaga
chalingan erkakka(otasi gipertoniya bilan kasallangan, onasi sog`lom) turmushga chiqdi. Ushbu
nikohdan har ikkala belgi bo`yicha sog`lom farzandlar tug`ilishi ehtiomoli? J:18,5
83.Odamda ko`z shoh pardasining irsiy degeneratsiyasi erkaklarda, ayollarda bir xil uchraydi. Kasal ota-
onadan kasal farzandlarning tug`ilish ehtimoli 50% dan 100 % gacha. Otasi gomozigota kasal, onasi
sog` bo`lgan qiz sog`lom yigitga turmushga chiqsa, bolalarning 50% I kasal. Ushbu kasallikning
irsiylanishi qanday? J:autosomaga birikkan dominant gen
84.Odamda rang ajrata olmaslik daltonizm va shapko`rlik jinsiy xromosomada joylashgan bo`lib,
retsessiv holda irsiylanadi. Ular orasida chalkashuv 48 %ni tashkil etadi. Normal ko`rish qobiliyatiga
ega ayol( otasi daltonik, onasi shapko`r) normal ko`radigan erkakka turmushga chiqsa, 2la belgisi
bo`yicha kasal farzandlarning tug`ilish ehtimoli? J:12
85.Odamda rang ajrata olmaslik daltonizm va shapko`rlik jinsiy xromosomada joylashgan bo`lib,
retsessiv holda irsiylanadi. Ular orasida chalkashuv 48 %ni tashkil etadi. Normal ko`rish qobiliyatiga
ega ayol( otasi daltonik, onasi shapko`r) normal ko`radigan erkakka turmushga chiqsa, faqat bir belgisi
bo`yicha sog`lom farzandlarning tug`ilish ehtimoli?
86.Gipertrixoz- Y xromosomaga bog`liq holda irsiylanadigan kasallik bo`lib, bunda bola tanasi jun bilan
qoplangan holda tug`iladi. Ota-onadan biri bu kasalliklardan faqat bittasi bilan og`rigan, ikkinchisi esa
har ikkala kasallik bo`yicha sog`lom. Nazariy jihatdan bunday genotipli ota-onadan faqat daltonizm
kasalligiga chalingan farzandlarning tug`ilish ehtimolini necha foiz?J:0
87
.
Makkajo`xori maysalarining sariq va yaltiroq bo`lishi yashil xira bo`lishiga nisbatan retsessiv
belgidir. Bu genlar birkkan holda irsiylanadi. Genlari bo`yicha digeterozigota bo`lgan o`simlikdan
tahliliy chatishtirish natijasida olingan 726 ta o`simlikdan 128 tasi krossingover formalar ekanligi
aniqlandi. Hosli bo`lgan o`simliklardan nechtasining maysasi yashil rangga ega bo`ladi?J:363
89.Albinos(a), daltonik(b) va gipertrixoz(d) erkak albinism va daltonizm bo'yicha geterozigotali,
gipertrixozga ega bo'lmagan ayolga o'ylangan. Bu oilada otasiga o'xshash o'g'il tug'ilgan. Oilada
tug'ilgan farzandlaming necha foizida gipertrixoz namoyon bo'ladi?
90.Gipertoniya geni autosomaga bog'liq dominant holda irsiylanadi. Ko'zning optik atrofiyasi esa-
ressesiv X xromosomaga birikkan holda irsiylanadi. Agar ko'zi optik atrofiyali ayol gipertoniya b-n
kasallangan erkakka(otasi gipertonik, onasi sog') turmushga chiqsa, oilada necha foiz bolalar 2ta belgi
bo'yicha kasal bo'lib tug'ilishi mumkin? 25%
91.Gipertoniya geni autosomaga bog'liq dominant holda irsiylanadi. Ko'zning optik atrofiyasi esa-
ressesiv X xromosomaga birikkan holda irsiylanadi. Agar ko'zi optik atrofiyali ayol gipertoniya b-n
kasallangan erkakka(otasi gipertonik, onasi sog') turmushga chiqsa, farzandlaming necha foizi
gipertoniya kasalligi b-n tug'ilishi mumkin? 50%
92
.
Albinos(a), daltonik(b) va gipertrixoz(d) erkak albinizm va daltonizm bo'yicha geterozigotali,
gipertrixozga ega bo'lmagan ayolga o'ylangan. Bu oilada otasiga o'xshash o'g'il tug'ilgan. Ota-onalar va
o'g'ilning genotipini aniqlang
93.Tovuqlarda patlarning erta hosil bo`lishi patlarning kech hosil bo`lishi ustidan, patlarning chipor
rangi qora rangi ustidan dominantlik qiladi.Bu genlar bitta autosoma xromosomada joylashgan bo`lib,
krossingover 20% ni tashkil etadi. Digeterozigota (otasi gomozigota, erta pat hosil qiladigan chipor)
xo`roz va xuddi shunday tovuq chatishtirilsa, avlodning necha foizi kech pat hosil qiladigan chipor
rangli bo`ladi? Urg`ochilarida krossingover kuzatilmaydi. J:5
83
94.Odamlarda sochining jingalakligini boshqaruvchi gen autosomada joylashadi va silliqligi ustidan
chala dominantlik qiladi. Geterozigotalar sochi to`lqinsimon bo`ladi. Gipertrixoz naldan-naslga Y-
xromosoma orqali, gemofiliya esa X- xromosomaga birikkan holda naldan-nalga o`tadi. Qoni normal
iviydigan, otasi gemofilik jingalalk sochli ayol gemofiliya va gipertrixoz bilan kasallangan to`lqinsimon
sochli erkakka turmushga chiqdi. Ushbu nikohdan o`g`il bolalarning necha foizi jingalak sochli va
gemofiliya bilan kasallangan bo`ladi?
95.Odamda rezus faktorni belgilovchi va eritrotsitlar shaklini aniqlovchi genlar bitta autosoma
xromosomada joylashib birikkan holda irsiylanadi. Bu genlar orasidagi masofa uch morganidaga teng.
Rezus-musbat va eritrotsitlarining shakli elliptoid(ikki belgisi bo`yicha geterezogita) bo`lgan, (unga
rezus-musbatlilik geni otasidan, elliptositoz geni onasidan o`tgan) qiz rezus-manfiy va eritrotsitlari
normal shaklda bo`lgan yigitga turmushga chiqti. Bu oilada tug`ilishi mumkin bo`lgan farzandlarning
necha %i qizning faqat bitta belgisiga ega bo`ladi?(krossingover foizi genlar orasidagi masofaga teng)
J:97%
96.Agar A geni bilan B geni bitta xromosomada joylashsa shu genlari bo`yicha digeterozigotali organizm tahliliy
chatishtrilganda avlodda ota-onaga o`xshash organizmlar bilan ota-onaga o`xshamagan organizmlar soni o`zaro
teng bo`lishi uchun krossingover necha foizni tashkil qilishi kerak
A.100% B.25% C.50% D.40%
97.Agar ma`lum bir hayvonni A geni bilan B geni bir-biri bilan birikkan holda irsiylansa va 5000 ta birlamchi
jinsiy hujayrani 1000 tasida shu genlar bo`yicha krossingover kuzatilsa u holda birikish foiz qanchaga teng
ekanligini aniqlang.
A.20 B.70 C.40 D.80
Do'stlaringiz bilan baham: |