O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limi markazi, buxoro viloyat o`rta maxsus ta`lim boshqarmasi buxoro davlat universiteti qoshidagi 4-son akademik litsey



Download 1,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/78
Sana19.05.2023
Hajmi1,06 Mb.
#940695
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   78
Bog'liq
Test

CcPpKk * QccPpKk 
Qirmizi rangli aleyronga ega bo'lgan individlar - 9 ta; Qizil rangli aleyronga ega bo'lgan individlar -3 ta; 
Oq rangli aleyronga ega bo'lgan organizmlar- 20 ta 
Barcha allellar bo'yicha geterozigotali (CcPpKk) organizmlarning soni 32 ta organizmlar ichidan 4 tani 
tashkil qilsa, olingan 960 tadan nechtasi bo'lishi mumkinligini hisoblaymiz: 32 ta -4t 
960ta - Xta X=960*4/32=120ta Javob: chatishtirishdan olingan 960 ta individdan 120 tasi barcha 
allellar bo'yicha geterozigotali ekan. 
Mustaqil yeching
1.Odamlarda ikki noallel genlar jufti dominant holda bo`lsa, quloq normal eshitadi. Qolgan hollarda quloq 
kar bo`ladi. Tubandagi genotipli odamlar o`zaro nikohlanganda ular va farzandlarning eshitish qobiliyati 
qanday bo`ladi?
1.AABB x aabb 2.AaBb x aabb 3.Aabb x aaBb 4.AaBb x AaBb 5.Aabb x aaBb 6.Aabb x AaBb 
2.Mendelning III qonuni(l) va komplementarlik(2) hodisasida fenotip bo'yicha 9:3:3:1 nisbatda ajralish 
olinadi. Bu hodisalami farqini aniqlang. l-organizmlar Ijuft alternativ belgi bo'yicha farqianadi, ota-ona 
belgilari yangi kombinatsiya hosil qiladi. 2-organizmlar Ita bo'yicha farqianadi, yangi belgilarrivojianadi, 
Ita belgining rivojlanishi bir nechta noallel genlar nazorati ostida bo'ladi 
3.Normal eshitadigan erkak va kar xotindan birinchi farzand normal eshitadigan, qolganlari kar bo`lib 
tug`ildilar. Ota-ona va farzandlar genotipini aniqlang? 
4.Ikki kar er-xotindan normal eshitadigan va kar farzandlar tug`ildi. Ota-ona va farzandlar genotipini 
aniqlang? 
5.Qovoqlarda A-B genlar gardishsimon shaklini. A-bb va aaB- holatlari yumaloq, aabb-uzunchoq shaklini 
ta'minlaydi. Quyidagi qaysi chatishtirishlarda fenotip bo'yicha 3:1 nisbat olinadi? AABb x aaBb. AABb 
x AaBb. AaBB x AaBB 
6. Ikki kar er-xotindan normal eshitadigan farzandlar tug`ildi. Ota-ona va farzandlar genotipini aniqlang? 
7.Odam gomozigota retsessiv holatda albinos bo`ladi. Er-xotinning biri albinos, biri qora tanli negrlar 
oilasida dizigota egizaklar tug`ildi. Ulardan biri qora, ikkinchisi albinosdir. Ota-ona va bolaning genotipini 
aniqlang? 
8.Arpa o`simligida xlorofill pigmentiini sintezlashda 2 ta ferment qatnashadi. Ularning bo`lmasligi 
pigment sintezining ikika buzulishiga olib keladi. Har bir fermentning sintezi har xil autosomalarda 
joylashgan dominant (A va B) genlar bilan ifodalnadi. 1-ferment sinteziga javobgar genning bo`lmasligi 
o`simliklarning oq rangda, 2-fermentlar sinteziga javobgar genning bo`lmasligi o`simliklarnig sariq 
rangda bo`lishiga olib keladi. Ushbu genlarning birgalikda bo`lmasligi o`simliklarning oq rangini, 
birgalikda bo`lishi yashil rangni hosil qiladi. Agar digeterozigota arpalar chatishtirilganda, avlodda 
olingan barcha o`simliklar orasidan oq rangli o`simliklarning necha % I gomozigotali bo`ladi? 
9.Kartoshka tugunagida antonsion rang bo`lishi asosiy P va R genlariga bog`liq. Lekin ular o`z ta`sirini 
dominant D gen bo`lgandagina fenotipda namoyon qiladi. Shunga ko`ra, P-rrD- genotipli kartoshka 
tugunagi ko`k-binafsharang, P-R-D- genotipli tugunagi qizil-binafsha rang, pp-R-D- genoyipli tugunagi 
pushti rangda bo`ladi. Boshqa hollarda tugunak oq rangda bo`ladi. Kartoshkanining geterozigotali qizil- 
binafsha tugunakli navi gomozigota oq rangli tugunak hosil qiluvchi pprrdd genotipli o`simlik bilan 
chatishtirilganda F

da 152 ta o`simlik olindi. Ulardan nechtasi oq tugunakli bo`ladi? 
10.Xrizantema gulining rangi ikki xil gen bilan ifodalanadi. Agar genotipda barcha genlar dominant 
bo`lsa gulining rangi qizil, 1ta retsessiv bo`lsa alvonrang, digeterozigota holatda
 
sariq, 1 ta dominant gen 
bo`lsa sariq, 4 ta retsessiv bo`lsa gulining rangi oq bo`ladi. Ota-analar chatishtirilganda, avlodda 25 ta 
alvonrang, 15ta qizil formalar olindi. Ota-ona genotipini va ulardagi jami gametalar sonini toping


87 
11. Qalampirning qizil rangda bo`lishi R va C genlariga bog`liq. Genotipda bu genlarning bo`lmasligi 
yashil, birinchi dominant genning bo`lishi qo`ng`ir, ikkinchi dominant genning bo`lishi esa sariq rangni 
namoyon qiladi. Qizil va sariq rangli qalampirlar o`zaro chatishtirilganda avlodda barcha rangdagi 
qalampirlar hosil bo`ldi. Ota-ona genotipini aniqlang.J:RrCc x Rrcc 
12.Qalampirning qizil rangda bo`lishi R va C genlariga bog`liq. Genotipda bu genlarning bo`lmasligi 
yashil, birinchi dominant genning bo`lishi qo`ng`ir, ikkinchi dominant genning bo`lishi esa sariq rangni 
namoyon qiladi. Qo`ng`ir va sariq rangli qalampirlar o`zaro chatishtirilganda avlodda barcha rangdagi 
qalampirlar hosil bo`ldi. Sariq ranglilarni hisobga olmaganda, qizil ranglilar avlodning necha foizini 
tashkil etadi va fenotipik guruhlar sonini toping. J:33,33 %; 3 
13
.
Qalampirning qizil rangda bo`lishi R va C genlariga bog`liq. Genotipda bu genlarning bo`lmasligi 
yashil, birinchi dominant genning bo`lishi qo`ng`ir, ikkinchi dominant genning bo`lishi esa sariq rangni 
namoyon qiladi. Qo`ng`ir va sariq rangli qalampirlar o`zaro chatishtirilganda avlodda barcha rangdagi 
qalampirlar hosil bo`ldi. Ota-ona genotipini aniqlang.J:rrCc x Rrcc 
14.Beda o`simligida gulining yashil rangda bo`lishini dominant A va B genlari belgilaydi. A-bb holatda 
gul qizil, aa-B holatda gul sariq, ikkala gen retsessiv bo`lganda gul oq rangda bo`ladi. Digeterozigota 
yashil o`simlik geterozigota qizil gulli o`simlik bilan chatishtirilsa, avlodning necha foizi yashil gulli 
bo`ladi?
15.Odamlarda terisining rangi ikki xil gen bilan belgilanadi. AABB genotipli odamlarning terisi qora, 
aabb genotipli odamlarniki oq bo`ladi. Genotipda uchta dominant gen bo`lsa, qoramtir, 2 ta bo`lsa, 
oraliq, 1 ta bo`lsa oqish bo`ladi. Terisi oraliq rangdagi digeterozigotali ayol va erkak turmushidan terisi 
oraliq rangli farzandlar tug`ilish ehtimolini necha foiz? J:37,5 
16
.
Odamlarda terisining rangi ikki xil gen bilan belgilanadi. AABB genotipli odamlarning terisi qora, 
aabb genotipli odamlarniki oq bo`ladi. Genotipda uchta dominant gen bo`lsa, qoramtir, 2 ta bo`lsa, 
oraliq, 1 ta bo`lsa oqish bo`ladi. Oqish rangli, albinizmga uchragan erkak, xuddi shunday ayolga 
turmushga chiqdi. Farzandlarning nechtasi ota-anasiga o`xshaydi?J:66,7 
17.Tovuqlarda tojning shakli komplementar genlar bilan belgilanadi. No'xatsimon va yong'oqsimon tojli 
qushlar chatishtirilganda naslda oddiy, no'xatsimon, yong'oqsimon va gulsimon tojlilar olingan. Ota- 
onalaming genotipini aniqlang? 
18. Odam gomozigota retsessiv holatda albinos bo`ladi. Quyidagi genotipli er-xotinlar oilasida qanday 
farzandlar tug`ilishi mumkin? 
a)AaBBcc x AaBBSS b)aaBBSS x AaBBSS c)aaBBSS x aaBBSS 
19.Odamda yaqindan ko`rish dominant bo`lib, turli darajada namoyon bo`ladi. Bu belgi har xil autosomada 
joylashgan dominant genlarning komplementar ta`siridir. Genotipda har ikkala dominant genlar uchrasa, 
yaqindan ko`rishning yuqori darajasi, dominant belgilardan faqat bittasi uchrasa, o`rta darajasi kuzatiladi. 
Ona yuqori darajada yaqindan ko`radigan, ota esa norma ko`rish qobiliyatiga ega bo`lgan oilada ikki farzand 
tug`ilgan: biri yiqoi darajada, ikkinchisi esa o`rta darajada yaqindan ko`radi. Ota-onalar va avlodlar 
genotipini aniqlang? 
20.Avstraliya xoldor to`tilarining rangi komplementar holda irsiylanadi. Qaysi genotipik formalar 
chatishtirilganda, avlodda havorangni sariq ranggga nisbati 3:1(a), sariq rangni havorangga nisbati 
1:3(b) bo`ladi? 
21. Tovuqnng oddiy tojlisi yong`oqsimon tojlisi bilan chatishtirilishi natijasida
a)tovuq va xo`rozlarnign 50%i yong`oqsimon, 50%i gulsimon tojli; 
b)tovuq va xo`rozlarning 25%i yong`oqsimon, 25%i gulsimon, 25%i no`xatsimon, 25 % oddiy tojli bo`ldi. 
Chatishtirishda qatnashgan tovuq va xo`rozlar, F

bo`g`in duragaylarning genotipini aniqlang? 


88 
22. Drozofila meva pashshasida ko`zning qizil rangi A-B genlarga bog`liq. A-bb genotipli individlarning 
ko`zi jigarrang aaB- genotiplarniki och qizil, aabb genotiplarniki oq rangda, qizil ko`zli F

drozofilalar oq 
kozli drozofilalar bilan chatishtirilib 196 ta F

olindi. Avlodda: a)nechtasi jigarrang ko`zli? 
b)nechtasi oq ko`zli? 
23. Drozofila meva pashshasida ko`zning qizil rangi A-B genlarga bog`liq. A-bb genotipli individlarning 
ko`zi jigarrang aaB- genotiplarniki och qizil, aabb genotiplarniki oq rangda, qizil ko`zli F

drozofilalar oq 
kozli drozofilalar bilan chatishtirilib 196 ta F

olindi. Avlodda: 
a) F

da necha xil drozofilalar uchraydi? 
b)ular necha xil fenotip hosil qiladi? 
c)ulardan nechtasi qizil ko`zli? 
24.Tovuq va xo`rozlarda to`rt xil: gulsimon, no`xatsimon, yong`oqsimon va oddiy shaklda bo`ladi. 
No`xatsimon tojli xo`roz bilan oddiy tojli tovuq chatishtirilsa, F

da 3:1 nisbat kuzatiladi, xuddi shunday 
holat gulsimon tojli xo`rozlar oddiy tojli tovuqlar bilan chatishtirilganda ham ro`y berdi. Lekin gulsimon 
tojli va no`xatsimon tojli tovuq va xo`rozlar chatishtirilganda F
1
da yong`oqsimon tojli tovuq, xo`rozlar 
paydo bo`ldi. Agar F
1
dagi yong`oqsimon tojli tovuq, xo`rozlar chatishtirilsa F

daqanday tojli tovuq va 
xo`rozlar olinadi(a), ularning nisbatlari qanday bo`ladi(b)? 
25.F
1
da yong`oqsimon tojli tovuqlar oddiy tojli xo`rozlar bilan chatishtirishdan qanday tojli tovuq va 
xo`rozlar olinadi va ularning genotipini va fenotipini aniqlang? 
26. Parrandachilik fermasida genotipi har xil bo`lgan oq patli tovuq, xo`rozlar chatishtirilishidan F
2
da 
5344 parrandadan 5010 ta oq patli, 334 tasi qora patli ekanligi ma`lum bo`ldi. Chatishtirishda 
qatnashgan tovuq va xo`rozlar hamda ulardan hosil bo`lgan F

va F

duragay parrandalarning genotipini 
aniqlang? 
27.Piyoz po`stining qizil rangi allel bo`lmagan A-B- genlarning ta`siri natijasida yuzaga chiqadi. 
Genotipda ushbu noallel dominant genlardan faqat 1 tasining bo`lishi sariq rangni, dominant genlarning 
bo`lmasligi oq rangli genotipini har xil bo`lgan geterozigotali organizmlar chatishtirilganda hosil 
bo`lgan nasllarning necha foizi 1 ta belgi bo`yicha geterozigotali? J:50
28. Piyoz rangining irsiylanishi genlarning komplementar ta`siriga bog`liq. A va B genlar birgalikda 
piyozning oq rangda bo`lishini ta`minlaydi. A va B genisiz piyozga qizil rang beradi. Qolgan holatlarda 
piyoz rangi sariq rangda bo`ladi. Qizil va sariq rangli piyozlar bilan chatishtirilganda F

da 960 ta oq rangli 
piyozlar olingan. F

da olingan 1440 ta digomozigota sariq piyozlar F
1
va F
2
ning necha foizini tashkil etadi? 
29.To`tiqushlarda patlar rangi 2 juft birikmagan va noallel genlar tomonidan belgilanadi. Ikki xil dominant 
genlarning genotipda birga kelishi yashil rangni belgilaydi, 1 juftning dominant geni ikkinchi juftning 
retsessiv geni bilan birha uchraganda sariq yoki havorang namoyon bo`ladi, har ikkala juftninf retsessiv 
genlari esa oq rangni belgilaydi. Patlari yashil rangli to`tiqushlar, oq pati to`tiqushlar bilan chatishtirilganda 
keyingi avlodda olingan qushlarning 25%i yashil, 25% havorang, 25% sariq va 25 % oq rangli bo`lgan. 
Chatishtirish uchun olingan to`tiqushlarning genotipini aniqlang. O`rganilayotgan belgining irsiylanish 
qonuniyatini aniqlang? 
30. Sichqonlarda jun rangining kulrang bo`lishligi dominant A va B genlarning komplementar ta`siriga 
bo`liq. A geni mustaqil holda jun rangining qora bo`lishligini ta`minlaydi, B geni esa A geni ishtirokida 
junining rangli bo`lishligini ta`minlaydi, A geni ishtirokisiz junning rangli bo`lishini ta`minlay olmaydi. 
Shuning uchun, genotipda dominant gen B bo`lsa, sichqonlaroq junli bo`ladi. Kulrang sichqonlar 
chatishtirilganda keyingi avlodda olingan sichqonlarning 82 tasi kulrang,27 tasi qora a 35 tasi oq junli 
bo`lgan. Chatishtirish uchun olingan sichqonlarning genotipini aniqlang? 
31
.
Braxidaktiliya kasalligining barmoqlar qisqarishidan tortib ko`proq qisqarishigacha bo`lgan shakllari 
bor. Barmoqlari qisqa odam geterozigota genotipga ega. Ushbu mutatsiyaga uchragan odamlar 
shajarasini o`rganish tufayli bu belgi fenotipda asosoy va modifikator genlar ishtirokida namoyon 
bo`lishi aniqlandi. Modifikator retsessiv genlar(n) gomozigota holatda bo`lsa, barmoqlarning keskin 


89 
qisqarishiga olib keladi. Modifikator genlarning dominant alleli (N) gomozigota holatda barmoqlarning 
kamroq qisqarishiga olib keladi, geterozigota holatda esa o`rtacha qisqarishiga sababchi bo`ladi. Shunga 
ko`ra barmoqlari keskin braxidaktiliyaga uchragan ayol va retsessiv digomozigotali erkak nikohidan 
sog`lom farzandlarning tug`ilishi ehtimoli (%) qanday? J:50
32. To`tiqushlarda patlar rangi 2 juft birikmagan va noallel genlar tomonidan belgilanadi. Ikki xil dominant 
genlarning genotipda birga kelishi yashil rangni belgilaydi, 1 juftning dominant geni ikkinchi juftning 
retsessiv geni bilan birha uchraganda sariq yoki havorang namoyon bo`ladi, har ikkala juftninf retsessiv 
genlari esa oq rangni belgilaydi. Yashil rangli to`tiqushlarning ozaro chatishtirilishi natijasida avlodda 55 ta 
yashil, 18 ta sariq, 17 ta havorang va 6 ta oq rang qushlar olingan, ota-ona va duragaylarning genotipini 
aniqlang? 
33.Sichqonlarda jun rangining kulrang bo`lishligi dominant A va B genlarning komplementar ta`siriga 
bo`liq. A geni mustaqil holda jun rangining qora bo`lishligini ta`minlaydi, B geni esa A geni ishtirokida 
junining rangli bo`lishligini ta`minlaydi, A geni ishtirokisiz junning rangli bo`lishini ta`minlay olmaydi. 
Shuning uchun, genotipda dominant gen B bo`lsa, sichqonlar oq junli bo`ladi. Kulrang sichqonlar 
chatishtirilganda F

da olingan sichqonlarning 58 tasi kulrang va 19 tasi qora junli bo`lgan. Sichqonlarning 
genotipini aniqlang? 
34. To`tiqushlarda patlar rangi 2 juft birikmagan va noallel genlar tomonidan belgilanadi. Ikki xil dominant 
genlarning genotipda birga kelishi yashil rangni belgilaydi, 1 juftning dominant geni ikkinchi juftning 
retsessiv geni bilan birha uchraganda sariq yoki havorang namoyon bo`ladi, har ikkala juftninf retsessiv 
genlari esa oq rangni belgilaydi. Hayvonot bog`I oq to`tiqushlarga buyurtma bergan. Ammo firmada mavjud 
bo`lgan yashil va sariq to`tiqushlar chatishtirilganda oq to`tiqushlar hosil bo`lmagan. Firmadagi 
to`tiqushlarning genotiplarini aniqlang? 
35. Sichqonlarda jun rangining kulrang bo`lishligi dominant A va B genlarning komplementar ta`siriga 
bo`liq. A geni mustaqil holda jun rangining qora bo`lishligini ta`minlaydi, B geni esa A geni ishtirokida 
junining rangli bo`lishligini ta`minlaydi, A geni ishtirokisiz junning rangli bo`lishini ta`minlay olmaydi. 
Shuning uchun, genotipda dominant gen B bo`lsa, sichqonlar oq junli bo`ladi. Shu gnlarning retsessiv 
allellari yig`indisi ham jun rangining oq bo`lishiga olib keladi. Digeterezigotali kulrang sichqonlar retsessiv 
oq sichqonlar bilan chatishtirilsa, keying avloddan olingan sichqonlarning genotipi qanday bo`ladi? 
36.Kartoshka tugunakida Kartoshka tugunagida antonsion rang bo`lishi asosiy P va R genlariga bog`liq. 
Lekin ular o`z ta`sirini dominant D gen bo`lgandagina fenotipda namoyon qiladi. Shunga ko`ra, P-rrD- 
genotipli kartoshka tugunagi ko`k-binafsharang, P-R-D- genotipli tugunagi qizil-binafsha rang, pp-R-D- 
genoyipli tugunagi pushti rangda bo`ladi. Boshqa hollarda tugunak oq rangda bo`ladi. Kartoshkanining 
geterozigotali qizil- binafsha tugunakli navi gomozigota oq rangli tugunak hosil qiluvchi pprrdd genotipli 
o`simlik bilan chatishtirilganda F

da 896 ta o`simlik olindi. Ulardan nechtasi barcha allel bo`yicha 
geterezigotali? 
37.Xushbo`y no`xatning (AAbb) va (aaBB) genotipli ikkita oq gulli navi chatishtiilganda, binafsha rangli 
avlod olingan. `g`adi. Natijada, C genning fenotipda namoyon bo`lishi ro`y bermaydi. Viadont tovuq zotida 
ham patlar oq rangda bo`lib, genotipi iicc Lekgorn tovuqlarini viadont xo`rozlari bilan chatishtirilganda F

avlodda tovuq va xo`rozlar oq rangda bo`ladi. Mabodo, F

avlodidagi tovuq va xo`rozlar chatishtirilsa 13/16 
oq patli, 3/16 rangli tovuq va xo`rozlar rivojlanadi. Buni shunday izohlash mumkin: 
Olingan avlodning o`z-o`zini chatishtirish natijasida olingan avlodning necha foizi binafsha rangdagi 
formalar tashkil etadi? 

Download 1,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   78




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish