O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi

2-chizma. Jamg‗arma funktsiyasining grafikdagi tasviri.
Chizmadan ko‗rinadiki, jamg‗arma funktsiyasining grafikdagi tasviri iste‘mol funktsiyasi tasvirining aksi sifatida namoyon bo‗ladi. Bu grafikda ham B nuqta 0 darajadagi jamg‗arishni, 0Y yotiq chizig‗ining 0 darajadan pastki qismi manfiy jamg‗arishni, yuqori qismi esa ijobiy (musbat) jamg‗arishni anglatadi. ye₀E₂ kesma sof daromadning Y₁ darajasidagi jamg‗arma miqdorini ko‗rsatadi.
Iste‘mol va jamg‗arma hajmiga daromaddan tashqari yana bir qator obyektiv va subyektiv omillar ta‘sir ko‗rsatadi. obyektiv omillar alohida iste‘molchining ixtiyoriga, idrokiga bog‗liq bo‗lmagan omillardan iborat bo‗lib, ulardan asosiylari sifatida quyidagilarni ko‗rsatish mumkin:

• 
  barcha xo‗jaliklar tomonidan jamg‗arilgan mol-mulk darajasi;
  
• 
  narxlar darajasi;
  
• 
  real foiz stavkalari;
  
• 
  iste‘molchining qarzdorligi darajasi; - iste‘molchilarni soliqqa tortish darajasi.
  

Subyektiv omillar asosan iste‘molchining o‗ziga, uning ruhiyati va bozordagi hatti-harakatiga bog‗liq bo‗ladi. Bu omillar qatoriga iste‘mol va jamg‗arishga bo‗lgan moyillik, kelgusidagi narx, pul daromadlari, soliq, tovarlar mavjudligi darajasining o‗zgarishiga nisbatan munosabatni kiritish mumkin.
Subyektiv omillar ta‘sirida iste‘mol va jamg‗arma darajasining o‗zgarishini shartli ma‘lumotlar asosida tuzilgan quyidagi jadval orqali ko‗rib chiqamiz.

3-jadval. Istе‘mol va jamg‘arma darajasi, mlrd. so‘m (shartli raqamlar asosida)

Yillar	Daromad darajasi (Y)	Istе‘mol (C)	Jamg‘arma (S)	Ictе‘molga o‘rtacha moyillik (S : Y)	Jamg‘arishga o‘rtacha moyillik (S : Y)	Istе‘molga kеyingi qo‘shilgan moyillik (∆S : ∆Y)	Jamg‘arishga kеyingi qo‘shilgan moyillik (∆S : ∆Y)
1995	1500	1300	200	0,87	0,13	-	-
2000	1800	1500	300	0,83	0,17	0,67	0,33
2008	2200	1700	500	0,77	0,23	0,50	0,50

Jadvaldan ko‘rinadiki, yillar davomida sof daromad hajmi oshib borishi bilan uning istе‘mol va jamg‘armaga sarflanishi o‘rtasidagi nisbat o‘zgarib bormoqda. Istе‘molchilarning daromadlari qanchalik o‘sib borgan sari ularning jamg‘armaga bo‘lgan moyilliklari shunchalik oshib boradi. Buni istе‘mol va jamg‘armaga bo‘lgan o‘rtacha va kеyingi qo‘shilgan moyillik ko‘rsatkichlari orqali ham kuzatish mumkin.