O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi

3) ekologik halokat tahdidlarining kuchayib borishi.
Insoniyat taraqqiyotining butun tarixi davomida xo‗jalik faoliyatining tabiatga ta‘siri u qadar ahamiyatli bo‗lmay, tabiat o‗zining ekologik muvozanatini qayta tiklashga qodir bo‗lib kelgan. Biroq, hozirga kelib, atrofmuhitga ko‗rsatilayotgan ta‘sir shunchalik kuchayib ketdiki, natijada tabiat o‗zini-o‗zi qayta tiklash qobiliyatini yo‗qotib bormoqda. Hisob-kitoblarga ko‗ra, keyingi 200 yil ichida yer yuzidagi 900 minga yaqin turdagi o‗simlik va hayvonlar qirilib ketgan.
Foydali qazilmalarning ba‘zi bir qayta tiklanmas zahiralari tugab bormoqda, o‗rmon materiallari resurslari va xom ashyoning boshqa turlari qayta tiklanib ulgurmayapti. yer yuzidagi iqlimning o‗zgarishi, azon qatlamining siyraklashuvi, boshqa halokatli jarayonlarning kuchayishi sivilizatsiyaga jiddiy tahdid solmoqda.
Ishlab chiqarishning tabiiy muhitga salbiy ta‘sirining oldini olish uchun tozalash qurilmalari va boshqa ekologik himoya vositalarini barpo etish uchun yirik kapital qo‗yilmalar talab etiladi. Global ekologik muammolarni hal etish uchun butun dunyo mamlakatlari va xalqlarining kuchlarini birlashtirish lozim bo‗ladi. 4) turli mamlakatlarda aholi sonining o‗zgarishining farqlanishi.
Yana bir global ziddiyat sifatida XX asrning ikkinchi yarmida boshlangan demografik ―portlashlar‖, ya‘ni yer shari aholisi sonining jadal o‗sishi ko‗rsatiladi. Ayniqsa, rivojlanayotgan mamlakatlar aholsining tez o‗sishi bir qator jiddiy ijtimoiy-iqtisodiy ziddiyatlarni keltirib chiqaradi. Ba‘zi bir mamlakatlardagi aholi sonining ko‗payishi natijasida ratsional xo‗jalik yuritishga to‗sqinlik qiluvchi aholining nisbiy ortiqchaligi belgilari ko‗zga tashlanadi. Ishlab chiqarish hajmining ko‗payishiga qaramay aholi jon boshiga ist‘emol, ayniqsa rivojlangan mamlakatlardagi iste‘mol darajasi bilan taqqoslaganda, kishilarning haqiqiy ehtiyojlariga qaraganda past darajada qolmoqda.
Bu kabi holatlardan ba‘zi bir demograf-olimlar asossiz ravishda, keskin xulosalar chiqarib, aholi nufusi jarayonlari ustidan davlat miqyosidagi nazoratlarning o‗rnatilishi, jumladan oilani rejalashtirish dasturlarini ishlab chiqish kabi da‘volarini kuchaytirmoqdalar. Bunday assosiz dasturlardan ko‗ra, ular bu mamlakatlarda YAngi texnika va texnologiya asosida ishlab chiqarishni jadal rivojlantirish dasturini taklif qilsalar yaxshiroq bo‗lar edi. Aholi nufusi borasidagi barcha fikr-mulohazalar ham real asosga ega bo‗lmay, biz ulrning ba‘zi birlarini XX-bobda tanqidiy jihatdan ko‗rib chiqqan edik.
Yuqoridagilardan ko‗rinadiki, hozirda jahon miqyosida yuz berayotgan globallashuv jarayonlari o‗zining ijobiy yo‗nalishlari va ziddiyatlariga ega bo‗lib, bu jihatlarning nisbatini tartibga solishda dunyoning barcha mamlakatlarining faol ishtiroki va birlashuvi talab etiladi.