O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi

Asosiy tayanch tushunchalar

Iqtisodiy inqiroz – ishlab chiqarish hajmining keskin tushib ketishi.
Iqtisodiy sikl – ishlab chiqarishning bir iqtisodiy inqirozdan ikkinchisi boshlangunga qadar takrorlanib turadigan to‗lqinsimon harakati.
Turg‗unlik (depressiya) – ishlab chiqarishning bir joyda depsinib turishini anglatuvchi hamda iqtisodiy faollik jonlanishi uchun shart–sharoitlarning vujudga kelishiga imkon yaratiluvchi iqtisodiy sikl fazasi.
Jonlanish – iqtisodiy siklning ishlab chiqarishning barqaror kengayib borishiga o‗tishini tavsiflovchi fazasi.
Yuksalish – iqtisodiy siklning iqtisodiyotda to‗liq bandlikka erishilishi, ishlab chiqarishning inqirozdan oldingi darajadan ham ortib ketishi va to‗lovga layoqatli talabning kengayib borishini tavsiflovchi fazasi.
Tarkibiy inqirozlar – iqtisodiyotning ayrim tarmoqlari va sohalari rivojlanishi o‗rtasidagi chuqur nomutanosibliklarni ifodalovchi iqtisodiy holat.
Agrar inqirozlar – qishloq xo‗jaligida ro‗y beradigan iqtisodiy inqirozlar bo‗lib, siklli tavsifga ega bo‗lmaydi va sanoat sikllariga qaraganda ancha uzoq davr davom etadi.
Inflyatsiya – qog‗oz pul birligining qadrsizlanishi.
Ishsizlik – mehnatga layoqatli bo‗lib, ishlashni xohlagan, lekin ish bilan ta‘minlanmagan ishchi kuchi.
Friktsion ishsizlik – malakasiga mos ish qidirayotgan va ish o‗rinlar bo‗shashini kutayotganlar.
Tarkibiy ishsizlik – ishlab chiqarish va yalpi talab tarkibidagi o‗zgarishlar natijasida vujudga keladigan ishsizlik.
Siklik ishsizlik – iqtisodiy siklning inqiroz fazasi bilan bog‗liq ravishda vujudga keladigan ishsizlik.
Ishsizlik darajasi – ishsizlarning ishchi kuchi tarkibidagi foizli nisbati.
Ouken qonuni – ishsizlik darajasi va YaIM hajmining orqada qolishi o‗rtasidagi nisbatning matematik ifodasi.

Takrorlash uchun savol va topshiriqlar

1. 
   Makroiqtisodiy barqarorlik nima? Unga erishish yo‗llari qanday? Iqtisodiy inqirozlar mohiyati nimada ifodalanadi?
   
2. 
   Iqtisodiy siklning ta‘rifini bering va uning har bir fazasining o‗ziga xos belgilarini ko‗rsating.
   
3. 
   Tarkibiy inqirozlarni tushuntiring. siklli tebranishlar vujudga kelishining sabablarini ko‗rsating.
   
4. 
   Agrar inqirozlarning xususiyatlarini bayon qiling.
   
5. 
   Iqtisodiy sikl asosiy turlariga tavsif bering va muhim belgilarini ko‗rsating.
   
6. 
   Iqtisodiy siklning oqibatlarini baholang.
   
7. 
   Inflyatsiyaning mazmunini va turlarini tushuntiring.
   
8. 
   Talab va taklif inflyatsiyalarining grafikdagi ko‗rinishlarini tasvirlang va izohlang.
   
9. 
   Ishsizlikning asosiy turlariga tavsif bering.
   
10. 
    Ishsizlik darajasi qanday hisoblanadi?
    
11. 
    Ishsizlikning tabiiy darajasi nimani anglatadi va u qanday tartibda aniqlanadi?
    
12. 
    Ouken qonunining mohiyati nimada namoyon bo‗ladi?
    
13. 
    Ishsizlikning ijtimoiy va iqtisodiy oqibatlarini tushuntirib bering.