O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

Tayanch tushunchalar 

 

Iqtisodiyot – bu iqtisodiy ne’matlar va vositalarni  takror ishlab 

chiqarish  jarayonida  vujudga  keladigan  iqtisodiy  munosabatlar, 

xo‘jalik  yuritish  shakllari,  ularni  tartibga  soluvchi  mexanizmlar  va 

infratuzilmaviy  muassasalarning  ma’lum  darajada  tartibga  solingan 

tizimidir. 

Iqtisodiyotning  doimiy  va  bosh  masalasi  –  jamiyat  ehtiyojla-

rining cheksizligi hamda iqtisodiy resurslarning cheklanganligidir. 

---

32 

Iqtisodiyotning  asosiy  muammosi  –  iqtisodiy  resurslar 

cheklangan sharoitda jamiyatning cheksiz ehtiyojlarini qanday qilib 

to‘laroq qondirib borish mumkinligi to‘g‘risidagi masaladir. 

Infratuzilma  –  ishlab  chiqarish  va  ayriboshlashning  bir 

me’yorda  ro‘y  berishi  hamda  kishilar  turmush  kechirishining 

umumiy shart-sharoitini tashkil qiluvchi sohalardir. 

Iqtisodiy faoliyat – kishilar uchun zarur bo‘lgan hayotiy ne’mat 

va  vositalarni  ishlab  chiqarish  hamda  iste’molchilarga  yetkazib 

berishga  qaratilgan  va  chambarchas  bog‘liqlikda  amal  qiladigan 

turli xil faoliyatlar. 

Ehtiyoj  –  insoniyatning  rivojlanishi  uchun  kerakli  hayotiy 

vositalarga bo‘lgan zaruriyat. 

Iqtisodiy  resurslar  –  mamlakat,  ayrim  korxona  va  firma,  oila 

ixtiyorida  to‘planib,  ayni  vaqtda  mavjud  bo‘lgan,  tovar  ishlab  chi-

qarish,  xizmat  ko‘rsatish  ularni  iste’molchilarga  yetkazib  berish  va 

iste’mol  jarayonlarida  qo‘llanilishi  mumkin  bo‘lgan  vositalar, 

imkoniyatlar va manbalardir. 

Кapital  –  inson  tomonidan  vujudga  keltirilgan  barcha  ishlab 

chiqarish  vositalari  (binolar,  inshootlar,  mashina  va  mexanizmlar, 

asbob va uskunalar, xomashyo, materiallar va h.k.). 

Yer  –  ishlab  chiqarishga  jalb  qilingan  barcha  yerlar  va  boshqa 

barcha tabiiy resurslar. 

Ishchi  kuchi  (mehnat)  –  insonda  mavjud  bo‘lgan  jismoniy  va 

aqliy  qobiliyatlar.  Ishchi  kuchining  sarflanishi  mehnat  jarayonini 

tashkil qiladi. 

Tadbirkorlik  layoqati  –  ayrim  kishilarga  xos  bo‘lgan,  iqtisodiy 

faoliyat sohalarida noyob xislat.