O‘zbeкiston respubliкasi oliy va o‘rta mahsus ta’lim vazirligi

Bozor iqtisodiyot modellari

23

 

 

6.1-jadval 

 

T/r 

№ 

Model 

turlari 

Asosiy tavsifiy belgilari 

1 

Amerika 

Davlatning  tartibga  solish  roli  eng  kam  darajada 

bo‘lishi; 

Tadbirkorlikning  har  tomonlama  rag‘batlantirili-

shi; 

Aholi  daromadlarining  sezilarli  darajada  tabaqa-

lanishi 

2 

Yaponiya 

Davlatning iqtisodiyotga ta’siri yuqori darajada; 

Ish haqi darajasidagi farqlar sezilarsiz 

3 

Shved 

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning 

ijtimoiy yo‘naltirilganligi, kam ta’minlangan aholi 

qatlamini qo‘llab-quvvatlash; 

                                                           

23

 Гордиенко Д.В. Основы экономической безопастности государства. Курс лекций: учеб. – метод. 

пособие. – М: Финансы и статистика. ИНФРА – М., 2009. с 17. 

---

112 

Iqtisodiyotda  davlat  sektorining  yuqori  salmoqqa 

egaligi 

6.1-jadvalning davomi

 

4 

Fransuz 

Davlatning tartibga solishdagi yuqori roli; 

Davlat  tadbirkorlik  faoliyatini  qo‘llashning  ancha 

kengligi 

5 

Janubiy 

Кoreya 

Moliya-kredit sohasida davlat monopoliyasi; 

Eksportni rag‘batlantirish va importni cheklash 

6 

Xitoy 

Markazlashgan  rejali  iqtisodiyot  modelidan  «sot-

sialistik rejali tovar iqtisodiyoti» modeliga o‘tish; 

Bozorlar  (fond,  tovar  ishchi  kuchi  va  boshqalar) 

tizimining yaratilganligi 

7 

Rossiya 

Markazdan  boshqarish  va  bozor  mexanizmining 

uyg‘unlashganligi; 

Aholi  ijtimoiy  himoyalanganligining  yetarlicha 

yuqoriligi 

 

Bozor munosabatlarining yetuklik darajasiga ko‘ra bozor iqtiso-

diyotining quyidagi asosiy modellari ajratib ko‘rsatiladi: 

Rivojlanayotgan  mamlakatlardagi  bozor  iqtisodiyoti:  a)  bozor 

infrastrukturasini yaratish; b) iqtisodiyotni barqarorlashtirish; d) sa-

noat  tarmoqlarini  (ayniqsa  qayta  ishlovchi)  vujudga  keltirish  orqali 

yuz beradi. 

O‘zining  yorqinligi,  samaradorligi,  erishgan  yutuqlari  bilan 

jahon  iqtisodiyoti  taraqqiyoti  tarixiga  kirgan  modellar  «Amerika», 

«Yaponiya»,  «Germaniya»,  «Shvetsiya»,  «Janubiy  Кoreya», 

«Xitoy» modeli va boshqalar hisoblanadi. 

«AQSH  modeli»  liberal  model  sifatida  tavsiflanadi. 

Amerikacha  andozaning  o‘ziga  xos  xususiyati  uning  tadbirkorlikni 

aholi orasida keng yoyishga, ommaviylikka erishishni ta’minlashga 

asoslanganligidadir. 

U 

jamiyat 

a’zolaridan 

har 

birining 

ishbilarmonlik  faoliyatini  qo‘llab-quvvatlash,  iqtisodiy  faoliyatni, 

xususiy  manfaatdorlikni  oshirish  uchun  keng  shart-sharoit 

yaratishga qaratilgan.