|
Nazorat savollari:
1. Narkoz deganda nimani tushunasiz?
2. Anesteziologiya – bu…?
3. Narkozning qaysi turlari tafovut qilinadi?
4. Narkozga ishlatiladigan dorilar tanaga qaysi yo‘llar bilan kiritiladi?
5. Narkozning asoratlarini sanab o‘ting?
375
6. Tana haroratini o‘lchash texnikasini tartibini ayting?
7. Pul‘sni aniqlash va tekshirish tartibini ayting?
8. Arterial bosimni tekshirish tartibini ayting?
4.12. Bemorni operatsiya oldi davrida shifokor tomonidan olib borilishi
lozim bo’lgan muolajalarning ahamiyati.
Bemor kasalxonada yotib operatsiyaga tayyorlanayotgan vaqti operatsiya
oldi davri deyiladi. Bemorni operatsiyaga tayyorlayotganda operatsiya turi,
og‘irlik darajasi, asosiy hayotiy a‘zolar holati (yurak, o‘pka, jigar, buyrak) va
og`riqsizlantirish turini inobatga olish kerak.
Tibbiyot hodimi vazifasi – bemorni tinchlantirishdir. Tibbiyot hodimini
bemorga yaxshi va o‘z vaqtida to‘gri muomalasi bemor bolani tez tuzalishini
garovidir. Bolaga toza havo juda zarur. Qishda bolani issiq kiyintirib xonani
shomollatib turish zarur. Yozda esa derazalarni doimo ochiq holda, iloji boricha
setka bilan qo‘yish lozim. Ko‘rpa va choyshablarni toza tutish, qoqib turish
lozim, ularda yig‘ilmalar hosil bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim, kamida
haftasiga bir marta almashtirib turish zarur. Agar bolada siydik tuta olmaslik
alomati bo‘lsa to‘shak usti kleyonka bilan qoplangan bo‘lishi, ustidan choyshab
to‘shalishi lozim,Bolani har kuni cho‘miltirish, har ovqatdan oldin qo‘lini
yuvish, ko‘p terlasa terini toza, quruq sochiq bilan artib turish va kiyimlarini tez-
tez almashtirib turish lozim. Tana harorati ko‘tarilib turadigan bolalarda doimo
quruq lablar bo‘ladi. Shu sababli kuniga bir necha bor lablarni tuzsiz sariyog‘
yoki vazelin bilan namlab turish kerak bo‘ladi. Har ichi kelganda albatta bolani
oraliq sohasini yuvish kerak.
Bemor bolalar ko‘pincha injiq va ta‘sirchan bo‘ladi. Gigienik va davo
muolajalari, ovqatlantirishlar ko‘pincha bola tomonidan qarshilik bilan kutib
olinadi. Shu sababli ham shifokor bolaga kamroq psixik va jismoniy jarohat
yetkazmasdan muolajalarni bajarishi, sabrli bo‘lishi lozim. Bemor bolalarga
operatsiya kerakligi to‘g‘ri tushuntirilishi, operatsiya natijasi yaxshi chiqishiga
376
ishontirish lozim. Misol tariqasida shunga o‘hshash operatsiyadan yaxshi bo‘lib
tuzalgan bemorlarni keltirib o‘tish kerak.
Yuqoridagi holatlarni tushuntirishda hamshira ham shifokor bergan
ko‘rsatmalarga mos holatda tushuntirish o‘tkazishi lozim. Moboda shifokor va
hamshira tushuntirishlarida qarama-qarshilikni bemor sezsa, unda tibbiyot
xodimiga nisbatan ishonchsizlik kuzatiladi. Kasallik tarixini bemor qo‘liga
tushishidan saqlash lozim. Aks holda maxsus tayyorgarlikka ega bo‘lmagan
bemor bola kasallik tarixidagi ma‘lumotlarni noto‘g‘ri tushunishi mumkin.
Teri qoplamlarini ko‘zdan kechirganda yiringdonlar, yallig‘lanish
infil‘tratlari borligiga ahamiyat qilish lozim. Operatsiyadan oldin teridagi
hamma yallig‘lanish o‘chog‘larnini davolash zarur, bo‘lmasa operatsiyadan
keyingi davrda bu yiringdonlar endogen infeksiya o‘chog‘i bo‘lishi va og‘ir
asortalarga olib kelishi mumkin, hattoki yiringli jarayonni butun organizmga
tarqalishigacha. Operatsiyadan bir kun oldin bemor bola vanna qabul qilishi
zarur. Operatsiya maydonidagi sochlarni operatsiya kuni tozalanadi. Sanitar
tozalash ishlari issiq dush xonasida o‘tkaziladi. Agar vanna tavsiya etilgan
bo‘lsa suv harorati 36-37°Cdan oshmasligi kerak. Organizm himoya funksiyasi
pasaymasligi uchun bolani sovuq qotishdan asrash lozim.
Kuniga ikki marta bemor tana haroratini o‘lchash lozim. Haroratni o‘lchash
vaqti asosan ertalab uyqudan uyg‘ongach va kechqurun kunduzgi uyqudan keyin
soat 16-17 larda. Mabodo tana haroratini tez-tez o‘lchash kerak bo‘lsa shifokor
ko‘rsatma beradi. Xonada tinch holat hosil qilish lozim. Bolada kunduzi ham,
kechasi ham tinch uyqu bo‘lishi lozim. Hamma kuzatuv natijalarini hamshira
yozib borishi shart. Ushbu yozuvlar uchun bemorga alohida hamshira varag‘i
ochiladi. Unda tana haroratini belgilash, ishtahasi, ichi kelishi, siyishi, qusish va
h.o.lar to‘g‘risida ma‘lumotlar bo‘ladi.
Bemor bolada operatsiya o‘tkazish uchun albatta ota-onasidan yoki
vasiylaridan yozma rozilik olinishi shart. Ularga operatsiya mohiyati, og‘irlik
darajasi, kuzatilishi mumkin bo‘lgan asoratlar to‘g‘risida tushuntirish o‘tkazish
377
lozim. Ushbu qoidaga faqat shoshilinch operatsiyaga muhtojlik bo‘lgan va Shu
paytda ota-ona kelmagan holat bo‘lsa amal qilinmaydi. Bunday paytda
operatsiyaga ko‘rsatma kamida ikkita shifokor konsiliumi asosida qabul qilinadi.
Bo‘lim boshlig‘i va bosh shifokor qabul qilingan qaror to‘g‘risida
ogohlantiriladilar.
Operatsiyani o‘tkazish muddati kasallik xarakteriga bog‘liq bo‘ladi.
Operatsiya bolani turli yoshida, hattoki yangi tug‘ilgan paytida ham o‘tkaziladi.
Operatsiyaga tayyorlash kasallik xarakteriga, bemor yoshiga va umumiy
holatiga bog‘liq bo‘ladi. Og‘ir operatsiyalardan oldin funksional diagnostika
usullaridan foydalanib to‘liq tekshiruvlar o‘tkazilishi shart. Bemorni
operatsiyaga tayyorlashda psixologik faktor katta rol o‘ynaydi. Bunda ota-ona,
tarbiyachi va bolaning do‘stlari yordami zarur bo‘ladi.
Ko‘krak yoshidagi bolalar bir kun oldin soat 22:00 gacha
ovqatlantiriladilar. Kattaroq yoshli bolalarga yengil kechki ovqat beriladi.
Operatsiyagacha 3 soat qolganda bolaga shirin choy berish mumkin. U 2 soatdan
keyin so‘riladi va qusish chaqirmaydi. Operatsiya bo‘ladigan bemorlarga surgi
dori berilmaydi. Bir kun oldin kechqurun va operatsiya kuni ertalab huqna
qilinadi.
Bemorni shoshilinch operatsiyaga tayyorlash. Qisqacha anamnez
yig‘iladi, umumiy ko‘rik: perkussiya, auskultatsiya va paypaslash o‘tkaziladi.
Umumiy qon, siydik tahlili, rentgenoskopiya yoki rentgenografiya, maxsus
ko‘rsatmalar bo‘yicha boshqa tekshiruvlar qilinadi. Qabul bo‘limida bemor
ahvoliga qarab chala yoki to‘liq sanitar tozalash o‘tkaziladi. Shoshilinch
holatlarda bemor kiyimi yechiladi, nam gubka bilan tana artiladi, sochli qismi
olinadi. Oshqozon to‘la bo‘lsa zond yordamida bo‘shatiladi. Huqna qilinmaydi.
Siyishda qiyinchilik bo‘lsa siydik qopiga kateter qo‘yiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
