O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta mahsus talim vazirligi

Kasblar nomi
Mukofatlash ko’rsatkichlari
Qozon turbinasi sexi
Katta muhandis Energiya bloki katta muhandisi Energiya blokining muxandisi Machinist - obxodchik Suv isitish qozonxon muhandisi. Nasos muhandisi	Ish quvvati rejasini amalga oshirish Xodim aybi bilan nosozlik va baxtsiz xodisalar bo’lmasligi
Issiqlik avtomatlashtirish va o'lchash sexi
Operativ xodim	Ish quvvati rejasini amalga oshirish Xodim aybi bilan nosozlik va baxtsiz xodisalar bo’lmasligi O’lchov-nazorat asboblarini ishonchlilik bo’yicha tanbehi bo’lmasligi
Ta’mirlash xodimi	Ish hajmi bo'yicha rejani amalga oshirish. Yo'q qilingan kamchiliklarning nisbati. Amaliyot tufayli baxtsiz hodisalar va avariyalar yo'qligi. Instrumentlarni ta'mirlash rejasini amalga oshirishmuddatli.

Ishbay haq to‘lash ishlab chiqarilgan mahsulot (bajarilgan ish, ko‘rsatilgan xizmat) uchun to‘lanadigan haqni anglatadi.
Korxonalarda faqat ishbay emas, balki ishbay – mukofotli haq to‘lashdan foydalaniladi. Mehnatga ishbay - mukofotli haq to‘lashda ishchi bajargan ishiga haq olishdan tashqari, mukofotga ham ega bo‘ladi. Mukofot asosan ma’lum bir ko‘rsatkichlarga erishish - mahsulot ishlab chiqarish rejasini bajarish, mahsulot sifatini oshirish, xomashyo va materiallarni tejash va shu kabilar uchun beriladi.
Vaqtbay haq to‘lash tarif tizimida ko‘zda tutiluvchi ishlab berilgan vaqt - kalendar vaqt emas, balki me’yoriy vaqt uchun to‘lanadigan haqni anglatadi.Vaqtbay - mukofotli haq to‘lashda ishchi ishlab bergan vaqtiga haq olishdan tashqari, ushbu ish haqiga ma’lum bir foiz hisobida yangi texnologiyalarni ishlab chiqish, xom ashyo, materiallar, energiya manbalarini tejash, mehnat unumdorligini oshirish, mahsulot yoki ish sifatini yaxshilash va boshqalar uchun mukofot ham oladi.
Mehnatga haq to‘lashning akkord usuli ishbay haq to‘lashning bir turi bo‘lib, mohiyatiga ko‘ra, bunda bajarilishi kerak bo‘lgan ishlar muddatini ko‘rsatgan holda baholash amalga oshiriladi. Quyidagi hollarda akkord haq to‘lash tizimidan foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Vaqtga asoslangan ish haqi tizimi bilan, asosiy ish haqidan tashqari, tungi smenalarda, dam olish va ta'til kunlari va boshqa bir qator ishlarda qo'shimcha haq to'lanadi.
Umumiy daromad mehnat jamoasi a'zolari o'rtasida quyidagicha taqsimlanadi:

• 
  xodimlarning ishdan bo'shatish darajasi; amalda ishlagan vaqt;
  
• 
  mehnat, ishlab chiqarish va texnologik intizomga rioya qilish - yo'qligi, ishlab chiqarish, texnik xizmat ko'rsatish va boshqa normalarni belgilangan ish sifatiga rioya qilish, ishlab chiqarishning belgilangan texnologik parametrlarini saqlab turish va hk.;
  
• 
  kollektivning boshqa xodimlariga ishlab chiqarish va texnik yordam ko'rsatish; tajribasiz ishchilar va talabalarga nisbatan homiylik va murabbiylik qilish; jamoatchilik, shu jumladan sex, zavod fabrika, davlat majburiyatlarini zarar etkazmasdan bajarish va boshqalar.
  

Tashkilot ish haqining eng muhim elementlaridan biri bo‘lib tarif tizimi hisoblanadi, ya'ni mehnatni tarifikasiya qilish va unga haq to‘lashni belgilovchi huquqiy qoidalarning jami.
Tarif tizimi — xodimlarning ish haqi darajasini ularning malakasi, mehnatining unumdorligi, xususiyati va sharoitga, ular bajaradigan ishning mas'uliyatililigiga, ishlab chiqarish tarmog‘i, korxonalarning hududiy joylashishi, qo‘llaniladigan ish haqining shakllariga ko‘ra tabaqalashtirish va tartibga solishga asos bo‘ladigan normativlar majmuasidir.2 Tarif tizimi yordamida davlat mehnatga haq to‘lashning differensiyasini amalga oshiradi.
Tarif-malaka ma'lumotnomasi – muayyan tarmoqda bajariladigan ishlar ro‘yxatini, bu ishlarning kvalifikasiya xususiyatini, xodimning bilim darajasi, ishlab chiqarish mahorati, usullari va boshqalarga qo‘yiladigan talablarni o‘z ichiga oluvchi normativ hujjat.
Tarif razryadi – tarif jadvalining asosiy elementlaridan biri bo‘lib, xodimning malakasiga muvofiq beriladi.
Tarif stavkasi – ishchiga bir soat yoki bir kunlik mehnati uchun to‘lanadigan ish haqining hajmi. Xodimlarga ish haqi to‘lashda mustaqil tarif tizimining asosiy elementi bo‘lib, 1-razryad tarif stavkasi hisoblanadi, ya'ni u vaqt birligida oddiy mehnatga to‘lanadigan minimal haqni bildiradi.
Hozirgi vaqtda quyidagi to'lov tizimlari qo'llaniladi:
1)Tarif tizimi — xodimlarning ish haqi darajasini ularning malakasi, mehnatining unumdorligi, xususiyati va sharoitga, ular bajaradigan ishning mas'uliyatililigiga, ishlab chiqarish tarmog‘i, korxonalarning hududiy joylashishi, qo‘llaniladigan ish haqining shakllariga ko‘ra tabaqalashtirish va tartibga solishga asos bo‘ladigan normativlar majmuasidir. Tarif tizimi yordamida davlat mehnatga haq to‘lashning differensiyasini amalga oshiradi.
2) tarifsiz tizim - barcha ishchilar jamoasi ishining yakuniy natijasiga qarab har bir ishchining ish haqi miqdorini belgilash;
3) o'zgaruvchan ish haqi tizimi - mahsulot ishlab chiqarish bo'yicha topshiriq bajarilishi sharti bilan, xizmat ko'rsatadigan sohada mehnat unumdorligining o'sishi (pasayishi) ga qarab xodimning oylik ish haqi miqdorini belgilash;
4) komissiya asosida ish haqini to'lash tizimi - ish haqini belgilash kompaniya mahsulot (ish va xizmat) larni sotishdan olgan daromadning belgilangan foizi ko'rinishida.