O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta mahsus talim vazirligi

Nazorat savollari
1. Aylanma mablag’lar nima?
2. Korxonaning aylanma mablag’lari qanday fondlarga bo‘linadi?
3. Aylanma ishlab chiqarish fondlari necha guruhga bo‘linadi?
4. Aylanma mablag’larning to‘liq aylanishi necha bosqichdan iborat?
5. Me’yorlashtiriluvchi va me’yorlashtirilmaydigan aylanma mablag’lar.
6. Me’yorlashtirishda qo‘llaniladigan usullar.
7. Aylanma mablag’lardan samarali foydalanish ko‘rsatkichlari nima?
8. Aylanma mablag’lar aylanishini tezlashtirsh nimalarni talab qiladi?


6- Bob. SANOAT KORXONALARINING MEHNAT RESURSLARI


6.1.Mehnat resurslarini tasniflash
Zamonaviy korxonalar faoliyatida mehnat qurollari va mehnat predmetlaridan tashqari kadrlar ham katta ahamiyatga ega. Kadrlar ishlab chiqarish jarayonini tashkil etuvchi uch asosiy omilning asosiysi hisoblanadi.Aynan kadrlar ishlab chiqarishni boshqarib, joriy va istiqboldagi rivoylantirishni amalga oshiradilar. Kadrlarning kasbiy malakasi qanchalik yuqori bo‘lsa, korxonalarning iqtisodiy va ishlab chiqarish ko‘rsatkichlari shunchalik yuqori bo‘ladi.
2020 yilda O’zbekistonda 500 ming yangi ish o’rinlari yaratilishi ko’zda tutilmoqda.
Salohiyat(potensial) tushunchasi lotin tilidan olingan bo‘lib, imkoniyat, kuch-quvvat ma’nosini anglatadi.
Kadrlar salohiyati - mehnat resurslarining umumiy soni va jinsi, yoshi, ma’lumoti, kasbiy ko‘nikmalari, korxonaning u yoki bu bo‘g’inlarida va jamoatchilik ishlab chiqarishida qatnashishi bilan ifodalanuvchi mehnat resurslari yoki imkoniyatlarini ifodalaydi.
Kadrlar korxonada mehnat bilan band bo‘lgan hamda korxona shaxsiy tarkibiga kiruvchi turli kasbiy - malakaviy guruhlardagi xodimlar majmuasidir. Korxonaning mehnat resurslari uning ish kuchini tavsiflaydi.
Ish kuchi - insonning mehnat qilishga jismoniy va aqliy qobiliyatlari hisoblanadi. Bozor munosabatlari sharoitida mehnat qobiliyati ish kuchini tovar holiga keltiradi. Uning boshqa tovarlardan farqi:

• 
  o‘z qiymatidan ortiq bo‘lgan qiymat yaratadi;
  
• 
  uni jalb qilmasdan biron-bir ishlab chiqarish jarayonini amalga oshirish mumkin emas;
  
• 
  asosiy fondlar va aylanma mablag’lardan samarali foydalanish darajasi ish kuchiga bog’liq.
  

Ish kuchidan samarali foydalanishga quyidagi omillar ta’sir ko‘rsatadi: xodimlarning moddiy manfaatdorligi, atrof-muhit, aqliy, jismoniy va asablar kuchlanishi, boshqarish usullari va h.k.