O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta mahsus talim vazirligi

^{O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAHSUS TALIM VAZIRLIGI}

N.X.GULYAMOVA, M.L.MITRUSHOVA, G.Q.TARAXTIYEVA

SOHA IQTISODIYOTI VA MENEJMENTI
O’QUV QO’LLANMA

Toshkent 2020
UDK
BBK
M.__


Gulyamova N.X., Mitrushova M.L., Taraxtieyva G.Q. Soha iqtisodiyoti va menejmenti. O’quv qo’llanma. – T.: “Fan va texnologiya”, 2020.- 226 b.
«Soha iqtisodiyoti va menejmenti» fani bo‘yicha tayyorlangan mazkur o’quv qo’llanmada tarmoq korxonalari amaliyotida qo‘llaniladigan asosiy va aylanma fondlardan foydalanish ko‘rsatkichlari, tannarxni shakllanishi, foyda va rentabellikni aniqlash kabi korxona iqtisodiyotining muhim mavzulari berilgan. Bu o’quv qo’llanma noiqtisodiy yo’nalish bakalavr talabalariga soha iqtisodiyoti bo’yicha muayyan bilimlarni egallashga yordamlashadi.

Данное учебное пособие, подготовленное по предмету «Экономика и менеджмент отрасли», охватывает важные темы экономики предприятия, такие как показатели использования основного и оборотного капитала, формирование затрат, прибыли и рентабельности, используемые в практике предприятий отрасли. Это руководство поможет студентам неэкономических направления бакалавриата получить знания об экономике отрасли.

This tutorial, prepared on the subject of «Economics and industry management», covers important topics of the enterprise economy, such as indicators of the use of fixed and working capital, the formation of costs, profits and profitability used in the practice of industry enterprises. This guide will help non-economic undergraduate students gain knowledge about the industry’s economy.

Taqrizchilar:	Baxretdinova X.A. TIQXMMI «Menejment» kafedrasi professori;
	Maxkamova M.A.Toshkent Davlat Texnika Universiteti «Korporativ boshqaruv» kafedrasi mudiri, professor
	© Toshkent davlat texnika universiteti, 2020 © Nashriyot, 2020

KIRISH
Respublikamizda ijtimoiy – iqtisodiy o‘zgarishlar surati tobora avj olmoqda. O‘zbekiston jamiyatni isloh qilishning o‘zi tanlagan yo‘li tamoyillarini amalga oshira borib, keyingi yillarda ko‘p tarmoqli iqtisodiyot asoslarini,davlat tomonidan boshqarilishining yangi tizimini, bozor islohatlarining boshqa vazifalarini hal qilish borasida katta yutuqlarga erishdi. Bozor islohatlarining huquqiy negizi tobora mustahkamlanib bormoqda. Bunday sharoit Soha iqtisodiyotiva menejmenti fani oldiga yangidan – yangi vazifalarni qo‘ymoqda.
Demokralik bozor islohotlarini va iqtisodiyotni liberallashtirishni yanada chuqurlashtirish va shu asosda jamiyat a’zolarining moddiy va ma’naviy farovonligini ta’minlashda iqtisodiyotning yetakchi tarmog‘i bo'lgan sanoatning mavqeyi alohida o‘rin egallaydi. Ana shu juda muhim soha iqtisodiy asoslarining ham nazariy, ham amaliy mohiyati va ahamiyatini tushunadigan, bu boradagi barcha yangiliklar va tashkiliy o'zgarishlarni his eta oladigan muxandislarni tayyorlashda «Soha iqtisodiyoti va menejmenti» fani alohida ahamiyat kasb etadi.
Korxonalar barqarorligi ko‘p jihatdan iqtisodiy faoliyatning holatiga, yani ishlab chiqarishni rejalashtirish va tashkil etish va boshqarish usullari, mehnatga haq to‘lash, bozor talablariga o‘z vaqtida javob berish, texnik va investitsion qaror qabul qilishda yanglishmaslik va hokazolarga bog‘liq bo‘ladi. Ishlab chiqarishda bu masalalarni hal etish nechog‘lik to‘g‘ri va samarali amalga oshirilishiga korxona va uning har bir xodimi hamda butun davlatning ravnaqi va gullab – yashnashi ham bog‘liq bo‘ladi.
Fanning asosiy maqsadi ilm toliblarida zamonaviy iqtiso­diy fikrlashni, mamlakat milliy ijtimoiy-iqtisodiy ishlab chiqarish tizimida sanoat majmuining o’rini tavsiflash, milliy iqtisodiyotningva aholining sanoat mahsulotlariga bo‘lgan ehtiyojlarini to’laroq qondirish, fan-texnika taraqqiyotini jadallashtirish va sanoat ishlab chiqarish samaradorligini oshirish zaruriyati to‘g‘risidagi umumlashgan tasavvurni shakllantirishdan iborat.