O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti

Antigen bilan antitelolarning o‘zaro munosabati. Antigen bilan antitelolar o‘zining shaklini va strukturasini o‘zgartirmay moleku­lalar singari o‘zaro ta’sir etadilar. Bu jarayon kolloid va kimyoviy reak­siyalar singari ikkita fazada o‘tadi. Avval antigenning sirtida antitelolar adsorbsiyalanadi, so‘ngra complement ishtirokida elektrolit muhitda ag­glyu­tinatsiya, pretsipitatsiya yoki lizis o‘tadi, ya’ni antigenlar neytral­lanadi.
Mikrob hujayrasini antigen strukturasi. Mikrob hujayrasi va virus zarrachalari tarkibi antigen faollik xususiyatiga ega bo‘lgan murakkab strukturali moddalardan tuzilgan. Harakatchan bakteriyalar­ning xivchinli H- antigeni bo‘lib, u o‘zida flagellin degan termolabil oqsil tutadi. Hujayra qobig‘idagi antigenlarga esa O – antigen deyiladi. O – antigenlar issiqlikka chidamli, tarkibida lipoproteidlar mavjudligi bilan xarakterlanadi. Ayrim mikroorganizmlarda, masalan, zotiljam klebsiyel­lasining kapsulasida murakkab polisaxaridlar tarzidagi K- antigenlar bo‘ladi. Kapsulali antigenlarning yana biri Vi-antigenlar deb yuritilib, ular enterobakteriyalarning virulent tiplarida masalan, sal­monel­­lalarda qayd qilingan. Bakteriyalarning toksinlari ham xuddi oqsillar singari to‘liq antigenlar sirasiga kiradi. Vaksina preparatlarini tayyorlashda va ayrim yuqumli kasalliklarning serologik diagnostikasida bakteriya antigenlaridan keng foydalaniladi.
Immunitet reaksiyasi. Muayyan antigen va unga mos keladigan antitelolarning o‘zaro reaksiyasi o‘zining spetsiklik darajasi yuqoriligi va o‘ta ta’sirchanligiga ko‘ra yuqumli kasalliklarni aniqlash va tibbiy- biologik tadqiqotlarda keng qo‘llaniladi.
Immun reaksiyalari anrigenlarning holati va antigenlar bilan antitelo­lar o‘zaro reaksiyaga kirishadigan muhitning o‘ziga xos xususiyat­lariga ko‘ra agglyutinatsiya, pretsipitatsiya, lizis, complement­larni bog‘­lash, neytrallash kabi turlarga bo‘linadi.
Agglyutinatsiya reaksiyasi (AR). Tuzlar (natriy xloridning izotonik eritmasi) bilan antitelo ta’sirida mikroorganizmlar va boshqa hujayralarning bir- biriga yopishib qolishi va cho‘kmaga tushishi ag­glyutinatsiya hodisasi deyiladi. Agglyutinatsiya reaksiyasida ikki narsa ishtirok etadi: antitelo (agglyutininlar ) – kasal odam yoki immunizatsiya qilingan jonivor zardobi; antigen – o‘ldirilgan yoki tirik mikro­orga­nizmlar va shunga o‘zshash hujayralardan tayyorlangan tortma; natriy xloridning distillangan suvda tayyorlangan 0,9 % li eritmasi.