Daromadlar – bu davlatning sub’ekti sifatida faoliyat ko‘rsatishi uchun moliyaviy baza hisoblanadi.
Budjet daromadi birinchidan, ijtimoiy ishlab chiqarish qatnashchilari tomoni-dan jami ijtimoiy mahsulotni qiymatini taqsimlash natijasida shakllangan bo‘lsa, ikkinchidan, davlat ixtiyorida vujudga kelgan qiymatni maqsadli fondler hududlar-aro va tarmoqlararo fondlarni tashkil etish uchun qayta taqsimlash xususiyatga ega-dir. Davlat budjeti har yili ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi. O‘zbekiston Respublika-si davlat budjeti, uning daromad va xarajatlari boshqa iqtisodiy kategoriyalar: soliq, narx, kredit, foyda, tannarx, qiymat va hakazolar bilan birgalikda turli munosabatlar-ga kirishar ekan, ular ustidan moliyaviy nazoratni amalga oshiradi.
Davlat budjeti daromadlarini shakllantirishni shartli ravishda quyidagicha guruhlash mumkin:
soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar;
davlat aktivlarini joylashtirish, foydalanishga berish va sotishdan olingan daromadlar;
meros, hadya huquqi bo‘yicha davlat mulkiga o‘tgan pul mablag‘lari;
yuridik va jismoniy shaxslardan, shuningdek chet davlatlardan tushadigan qaytarilmaydigan pul tushumlari;
rezident-yuridik shaxslarga berilgan budjet ssudalarini va chet davlatlarga ajratilgan kreditlarni to‘lash hisobidan to‘lovlar;
qonunchilikka muvofiq boshqa daromadlar hisobidan shakllantiriladi.
O‘zbekiston Respublikasining respublika budjeti daromadlarini shakllantirish:
O‘zbekiston Respublikasining respublika budjeti daromadlari:
1) belgilangan normativlarga muvofiq:
foyda solig‘i;
jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i;
aksiz solig‘i;
yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq (bundan qurilish materiallari bo‘yicha yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq mustasno);
2) bojxona bojlari;
3) qo‘shilgan qiymat solig‘i;
4) boshqa daromadlar hisobidan shakllantiriladi. Boshqa daromadlar jumlasiga qonunchilikka muvofiq O‘zbekiston Respublikasining respublika budjetiga yo‘naltiriladigan davlat bojlari, yig‘imlar, tovon pullari, kompensatsiya to‘lovlari, jarima sanksiyalari va davlat daromadiga o‘tkazilgan mol-mulkni realizatsiya qilishdan tushgan tushumlar, belgilangan normativlar bo‘yicha davlat aktivlarini joylashtirishdan, foydalanishga berishdan va sotishdan olingan daromadlar, meros, hadya huquqi bo‘yicha davlat mulkiga o‘tkazilgan pul mablag‘lari, yuridik va jismoniy shaxslardan, shuningdek chet davlatlardan tushgan qaytarilmaydigan pul tushumlari, rezident bo‘lgan yuridik shaxslarga berilgan budjet ssudalarini, chet davlatlarga berilgan kreditlarni to‘lash hisobidan to‘lovlar, aksiyalarning davlat ulushi (payi) bo‘yicha dividendlar (daromadlar), bundan mahalliy davlat hokimiyati organlarining ulushi bo‘yicha dividendlar (daromadlar) mustasno, mahsulot taqsimotiga oid bitimlar bo‘yicha foyda keltiradigan mahsulotdagi davlat ulushi, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining foydasi va boshqa daromadlar kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |