O‗zbеkistоn rеspublikasi оliy vа o‗rtа mахsus tа‘lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot univеrsitеti

Tayanch iboralar
servant, fujer, tarelka va anjomlar, yangi taom, patnis, dasturhon, 
naperon, 
vеntilyasiya, kulоlchilik buyumlаri.
 
Nazorat uchun savollar 
1. Mijozlarga hizmat kilishning asosiy usullarini aytib bering.
2. Mehmonlarni kugib olishdagi ofistiant vazifalarini aytib bering.
3. Mijozlardan buyurtma qabul kilish koidalari qanday 
4. Buyurtmalarni ishlab chikarishga berish va tayyor taomlar olish koidalari qanday 
5. Dasturhon qanday bezatiladi va ofistiantning ish tehnikasi deganda nimani 
tushunasiz? 6. Birinchi va ikkinchi taomlar berish koidalari qanday 
7. Shirin taomlar va issiq; ichimliklar, qanday beriladi 
8. Ichimliklarga beriladigan fujer, rymka, qadahlar xaqida nimalarni bilasiz? 
9. Mijozlar bilan hisob-kitob qanday qilinadi
10.Restoranda foydalaniltan idish-tovoklar qanday yigishtirib olinadi va 
almashtiriladi?
 
 
 

---

59 
3 –bob. YANGI UMUMIY OVQATLANISH MUASSASASINI 
REJALASHTIRISH JARAYONI 
3.1. Restoran ochayotganda o‗rganilishi kerak bo‗lgan asosiy shart-sharoitlar. 
3.2.Konsepsiyani o‗rganish va uning moddiy elementlari sanalgan obyektlar va 
masalalarni tadqiq etish. 
3.3.Restoranni joylashtirish mo‗ljallanayotgan joyni va bozorini o‗rganish 
3.4.Restoranlar bozoridagi kuchlarning holatini aniqlashga yo‗naltirilgan 
universal tadqiqot usulini qo‗llash va uning foydasi. 
 
3.1. Restoran ochayotganda o‗rganilishi kerak bo‗lgan
asosiy shart-sharoitlar 
Yangi umumiy ovqatlanish muassasasini rejalashtirish jarayoni nomarketing 
tusidagi bir qancha masalalarni qamrab oladi. Ammo hozir biz mazkur jarayonning 
marketing omili xususida so‗z yuritamiz.
Restoran bozorida yangi loyihalar odatda qanday paydo bo‗ladi? Buning ikki 
varianti bor va ularning har biri o‗z afzalliklari va kamchiliklariga ega.
Birinchi
– amalda eng ko‗p qo‗llaniladigan variant. Bo‗lg‗usi umumiy 
ovqatlanish muassasasining egasi uni ochish haqida qaror qabul qilayotganida, bu 
qanday konsepsiya bo‗lishini aniq tasavvur qiladi. Bu konsepsiyani uning 
o„zi 
o‗ylab 
topgan. Bu uning orzusi, amalga oshmay qolgan kasbiy intilishlarining ro‗yobi (―men 
doim shunday restoran ochishni istaganman‖), u aytaylik, chet elda o‗zlashtirgan 
tajriba bo‗lishi mumkin. Qolgan ishlar ham shunga muvofiq bajariladi: bino topiladi, 
ta‘mirlash ishlari amalga oshiriladi, mebel tanlanadi, taomnoma tuziladi va h.k.
Muammolar barcha bosqichlardan o‗tilganidan so‗ng paydo bo‗lishi mumkin. 
Masalan, amalga oshirilgan konsepsiya tanlangan maqsadli auditoriya e‘tiborini 
qozonmasligi mumkin. Natijada auditoriyani almashtirish (bu ma‘qul emas) yoki 
konsepsiyani o‗zgartirish (bu serxarajat ish) haqida qaror qabul qilishga to‗g‗ri 
keladi. Yoki bo‗lmasa muassasa ochilganidan so‗ng ish jarayonida rahbariyat 
konsepsiya g‗oyasi interer, taomnoma, servisda lozim darajada ro‗yobga 
chiqarilmaganini tushuna boshlaydi. Umuman olganda, muammolar ko‗p bo‗lishi 
mumkin. Muhimi – serchiqim bo‗lmagan va ayni vaqtda samarali echimni topish.

---

60 
Mazkur yondashuvning eng katta afzalligi shundaki, restoran biznesining 
―durdonalari‖ shunga o‗xshash self-made
2
restoranlar orasida paydo bo‗ladi. Bunga 
restoratorning qobiliyati, jur‘ati va mashaqqatli mehnati bilan erishiladi. Ushbu 
yondashuvning kamchiligi – sheriklar va xodimlar tomonidan ko‗rsatiladigan 
tashabbusning sustligi. Bu yerda u kerak ham emas. Ba‘zan bu o‗rinli bo‗lishi 
mumkin, Chunki muallif o‗z g‗oyasini yaxshiroq tasavvur qiladi. Ammo boshqalar 
ham o‗z fikri, bilimi va tajribasi bilan yordam berishi mumkinligini e‘tiborga olgan 
ma‘qul.
Restoran ―tug‗ilishi‖ning 
ikkinchi varianti
iste‘molchilar maqbul toifasining 
istaklari va imkoniyatlariga asoslanadi. Har bir restoranning o‗z maqbul va nomaqbul 
xo‗randalari bo‗ladi. Ammo ikkala toifa vakillari ham o‗zlariga yuksak darajada 
sifatli xizmatlar ko‗rsatilishini talab qiladilar. Farq shundaki, nomaqbul mijozlar 
xizmatga kamroq haq to‗laydilar.
Bu yerda ham muammolar yo‗q emas. Aksariyat rahbarlar o‗z muassasalarida 
o‗ziga to‗q xo‗randalarni ko‗rishni istaydilar. Shundan kelib chiqib restoran, shu 
jumladan muhim mezonlardan biri – taomnomadagi narxlar rejalashtiriladi. Aynan 
narxlar yordamida potensial tashrif buyuruvchilarni segmentlarga ajratish amalga 
oshiriladi. Pirovardida deyarli hamma ayni bir toifadagi iste‘molchilarning 
hamyonlari uchun kurash olib boradi. Bu tabiiy bir hol – to‗lovga layoqatsiz mijozlar 
hech kimga kerak emas. Ammo bozor – turli toifadagi iste‘molchilarni o‗z ichiga 
oladigan tushuncha. Ayni vaqtda, shunday bir kichik segmentlar ham borki, oqilona 
yondashuv yordamida ular bilan ham samarali ishlash mumkin.
Restoranni rejalashtirishga nisbatan mazkur yondashuvning shak-shubhasiz 
afzalligi – uning hamma tomondan zamonaviyligi. Aynan bozor va uning 
imkoniyatlarini o‗rganish orqali daromaddorlikka erishish yo‗llarini topish mumkin. 
Bu marketing, ya‘ni bozorga unga kerak bo‗lgan narsani berish.
Restoran ochishga nisbatan mazkur yondashuvning asosiy kamchiligi 
shundaki, cheksiz tahlillarga berilib noyob va qiziqarli g‗oyani boy berish xavfi 
o‗tkazilayotgan tahlillarning chuqurligiga mos ravishda o‗sib boradi. Shu sababli 
2
Изоh: ингл. o‘зини яратган. 

---

61 
hamma narsada me‘yor bo‗lgani yaxshi. Aks holda birorta ham yondashuv kutilgan 
natijalarni bermaydi. Ayni vaqtda bu usullarning birortasi ham amalda sof 
ko‗rinishda alohida-alohida qo‗llanilmaydi. Odatda ularning aralashuvi va bir-biridan 
qaysidir jihatlarni o‗zlashtirishi yuz beradi.