O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

5. Tehnik va jismoniy tayyorgarlikning o’zaro bog’liqligi 
1.Jismoniy kuch va texnika
Ko‘pincha, mashg‘ulot va musobaqalarda yuqori natijalarga erishish shuningdek texnikani 
yuqori darajaga ko‘tarilishida maxsus va umumiy jismoniy kuch, maxsus texnika va psixik 
tayyorgarliklar katta rol o‘ynaydi. Bundan kelib chiqadiki, mashg‘ulotlar shu tarzda olib borilsa, 
musobaqalarda yuqori natijalarni kutish mumkin. Texnika va umumi jismoniy kuch sportda 
fundamental qismlardan biri hisoblanadi. 
Shuni aytib o‘tish o‘rinliki, umumiy jismoniy kuch va texnikaning yuzaga chiqishi psixik 
sifatlarga ham bog‘liq. 
Sport jismoniy kuch va xarakatlanish usulini bilishni talab etadi, u o‘z navbatida asosiy va 
maxsus jismoniy kuchlarga bo‘linadi. 
Xarakatlanish asoslari va jismoniy kuch musobaqalarda qobilyatlarini yuzaga chiqarishga 
yordam beradi. Kureton ta’minotiga ko‘ra, xarakat 6ta faktorga ega: - muvozanat, egiluvchanlik, 
chaqqonlik, kuch, energiya va chidamkorlik. 
Musobaqalarda asosiy jismoniy kuch muhim faktor bo‘lib, musobaqalar texnikasining 
rivojlanish darajasi bilan birga jangni yakunini aniqlab beradi. 
Maxsus jismoniy kuch, muhim faktor bo‘lib hisoblanish bilan birga o‘ziga xos talablarga ega: 
Dzyudo va Reslingda egiluvchanlik, muskul kuchi va chidamkorlik muhim hisoblanadi. Regbi 
chaqqonlik, chidamkorlik va qat’iylik taekvondoda esa muvozanat, chaqqonlik, chidamkorlik va 
boshqalar. 
Boshlovchi sportchilarda ko‘pincha texnikani yomon o‘zlashtirish kuzatiladi. Bunday 
holatdlarda boshlovchilarni bunday holatda boshlovchilarni texnikani yaxshi o‘zlashtira olishlari 
uchun jismoniy kuchni etari darajada rivojlantirish kerak. Oyoqning ko‘pqirrali texnikasini 
o‘rgatishdan oldin egiluvchanlikni rivojlantirish kerak, muskul kuchi va chidamkorlikni 
rivolantirish uchun uzunlikka va balandlikka sakrashlarni bajarishi kerak bo‘ladi. Bundan kelib 
chiqadiki, jismoniy kuchni rivojlantirish va mustahkamlash har bir sportchining o‘ziga xos 
kamchilik va afzalliklarini e’tiborga olib borilishi kerak. 

---

88 
Faqatgina taxnikani rivojlantirib va takomillashtirib borish musobaqalarda yuqori 
natijalarga erishishda yordam beradi.
a) Texnikani bosqichma-bosqich rivojlantirish usullari. Asosiy texnikaga jiddiy e’tibor 
berish, ayniqsa uning amaliy qo‘llanilishiga.(buerda oyoqlar bilan asosiy zarbalar, oyoqlar 
zarbalarini amaliy qo‘llanilishi, steplar) 
b) avvalo, murakkab texnikani egallashdan oldin oddiy harakatlardan boshlash kerak. 
s) bir tartibga solingan mashqlar yordamida har bir texnik xarakat o‘zlashtiriladi.(bu erda 
har xil xarakat va mashqlar yordamida oyoq zarbalari texnikasini o‘rgatish, texnik mashqlarda 
yuksalishga olib keladi.) 
d)jismoniy faktorlar texnikada unchalik jiddiy hisoblanmasada, lekin texnikani jismoniy kuch 
bilan birgalikda rivojlantirish kerak. 
Texnikani tarkibiy qismlarga bo‘lib o‘rganish yaxshi natijalar beradi. (bu erda boshlang‘ich 
va yuqori darajali sportchilarning texnikasi orasidagi farq katta bo‘ladi.) Bundan kelib chiqadiki, 
bosqichma- bosqich rejalashtirishda bu farqni hisobga olish kerak.
1