O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Vizual 
 
psixodiagnostik 
tadqiqotlar amaliyotida psixologik 
diagnoz qo’yishning 3 bosqichi 
farqlanadi: 
Simptomatik 
diagnozda 
mavjud har qanday EHM bajarishi mumkin bo’lgan tadqiqotda olingan natijalar qayta 
ishlanadi; 
Etiologik diagnozda (kelib chiqish sabablari) biror xususiyatning mavjudligigina emas, 
balki uning vujudga kelish sabablari ham hisobga olinadi; 
Tipologik diagnozda sinaluvchi shaxsning tushida olingan natijalarning ahamiyati va 
o’rni aniqlanadi. 
Psixodiagnostika fanining nazariy vazifalari quyidagilardan iborat: 
— psixik ko’rinishlar tabiati va ularni ilmiy jihatdan prinsipial baholashning imkon 
darajasini aniqlashtirish; 
— hozirgi paytda psixologik ko’rinishlarning miqdorini baholash va uning ilmiy 
asoslanganlik holatini o’rganish; 
— psixodiagnostik usul va uslublarning asosiy metodologik talablari nimalardan 
iboratligini aniqlash; 
P 
Psixodiagnostika 
— bu maxsus bilimlar 
sohasi bo’lib, individ yoki guruhni psixologik 
taraqqiyot ko’rsatkichlarini, holat va 
xususiyatlarini baholash uchun metodika va 
metodologiyalar nazariyasi ishlab chiqish 
bilan bog’liqdir.
 

---

70 
— psixodiagnostik tadqiqotning shart-sharoitlari, natijalarni qayta ishlash hamda 
ularni interpretasiya usullarining ishonchliligi nimalarga asoslangan; 
— test va psixodiagnostik metodlarning tuzilishi hamda ilmiyligini tekshirishning 
asosiy muolajalarini nimalar tashkil qiladi.
14
 
Psixodiagnostikaning nazariy asoslari psixologiya fanining turli jabhalari, jumladan, 
umumiy, differensial, tibbiy, yosh davrlari psixologiyasi kabi sohalarga asoslanadi. Uning metodik 
usullariga esa, individual-psixologik xususiyatlar-ni o’rganish, olingan natijalarni qayta ishlash va 
tahlil qilishning aniq yo’l-yo’riqlari kiradi. Psixodiagnostika sohasidagi nazariy metodik ishlarning 
yo’nalishlari avvalambor psixologik amaliyot talablari asosida belgilanadi. Ushbu talablarga 
muvofiq usullarning maxsus kompleksi shakllanadi. 
Psixodiagnostik faoliyat jarayonini metodikalar oprobasiyasi, talablar yo’riqnomasini ishlab 
chiqish, tadqiqotlarni o’tkazishdagi qonun-qoidalarni yaratish, natijalar tahlilining usullarini 
shakllantirish hamda ma’lum metodlarning imkoniyat va cheklanishlarini muhokama qilish tashkil 
etadi.
Diagnostik faoliyat o’z maqsadiga ko’ra tashxis (diagnoz) yo’nalishishining turli 
ko’rinishlariga egadir. Qo’yilgan tashxis o’rganilayotgan xususiyatlarni shakllantirishga yoki 
korreksion ishlarni tashkil etishga qaratilgan amaliy tavsiyalar orqali ifodalanadi. 
Psixodiagnostika psixologiyani ilmiy va amaliy jabhalaridan tashqari, uning boshqa 
sohalarida ham keng qamrovda qo’llaniladi. Masalan, tibbiy psixologiya, patopsixologiya, 
injenerlik psixologiyasi, mehnat psixologiyasi kabi insonning psixologik xususiyatlarini bilish talab 
qilinadigan barcha sohalarida foydalaniladi. 
Ilmiy va amaliy psixodiagnostika yuqorida qayd etilgan barcha holatlarda ham o’ziga xos 
muhim vazifalarni hal etadi. Ularga quyidagilar kiradi: 
Insondagi mavjud biror psixologik xususiyat yoki xulq-atvori holatini aniqlash; 
Mazkur xususiyatning shakllanganligi, ya’ni uning miqdoriy va sifatiy ko’rsatkichlarda 
namoyon bo’lishi darajasini o’rganish; 
Zarur bo’lgan holdagina shaxsning tashxis qilinayotgan xulq-atvoridagi psixologik 
xususiyatlarini ochib berish; 
O’rganilayotgan xususiyatlarning shakllanganlik darajasini taqqosiy ishlanmasini yaratish. 
Amaliy psixodiagnostikada sanab o’tilgan vazifalarning har biri alohida yoki kompleks 
tarzda olib borilayotgan tadqiqot maqsadiga muvofiq amalga oshiriladi. 
Demak, psixodiagnostika psixologdan professional faoliyati jarayonida maxsus tayyorgarlik 
talab qiluvchi murakkab sohadir. Psixolog (tashxischi) egallashi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma va 
malakalar shunchalik keng va murakkabki, uning o’zlashtirilishi bilan psixodiagnostikani 
professional psixolog faoliyatining negizi sifatida e’tirof etilishiga sabab bo’ladi. Haqiqatdan ham 
amaliy psixologlarni malakali mutaxassis etib tayyorlash ahamiyatga molik omildir.