O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizоmiy nоmidаgi tоshkеnt dаvlаt pеdаgоgikа univеrsitеti

Фарзандларнинг ҳуқуқ ва бурч (мажбурият)лари. Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги асосларига кўра фарзандлар ҳам ота-оналарининг олдида муайян бурчларни бажаришлари шарт. Республика Оила кодекси асосларига кўра фарзандларнинг зиммасида уларнинг ота-оналарига нисбатан муносабатларида қуйидаги мажбуриятлар юклатилади:

• 
  меҳнат қобилиятини йўқотган, касал бўлган, боқувчисиз
  

қолган ота-онаси тўғрисида ғамхўрлик қилиш;

• 
  ота-онаси давлат ёки жамоат ташкилотлари
  

васийлигида бўлган пайтда уларга ёрдам бериш;

• 
  меҳнат қобилиятини йўқотган, касал бўлган, боқувчисиз
  

қолган ота-онасига (агарда улар талаб қилса) алимент тўлаш
Вояга етмаган фарзандлар ота-оналари олдида бурчли (мажбуриятли) эканликлари билан бирга маълум ҳуқуқларга ҳам эгадирлар. Қуйидагилар вояга етмаган фарзандларнинг ота-оналари олдидаги ҳуқуқларини ифодалайди:

• 
  оилада яшаш ва тарбияланиш;
  
• 
  ота ва онасини билиш;
  
• 
  ота-онанинг ғамхўригидан фойдаланиш;
  
• 
  оилада ҳар томонлама камол топиш;
  
• 
  ота-она ва оиланинг бошқа аъзолари томонидан
  

инсоний қадр-қимматининг ҳурмат қилиниши;

• 
  ота-онаси ва бошқа қариндошлари (бобоси, бувиси,
  
• 
  ака-укалари, опа-сингиллари ва ҳ.к.) билан кўришиш;
  
• 
  ўз ҳуқуқлари ва бошқа манфаатларини ҳимоя қилиш;
  
• 
  муайян воқеа, ҳодиса ва жараёнларга
  

нисбатан ўз фикрини ифода этиш;

• 
  исм, ота исми ва фамилия олиш;
  
• 
  исми ва фамилиясини ўзгартириш;
  
• 
  оилада умумий мулк, ўз хусусий мулкига эга бўлиш ва б.қ.
  

Ота-она оила тарбиясини ташкил этишда фарзандларнинг манфаатларига зид ҳеч бир хатти-ҳаракатни содир этиши мумкин эмас. Аксинча, уларнинг хатти-ҳаракатлари фарзандлар манфаатларини таъминлашга хизмат қилиши зарур. Шунингдек, ота-оналарнинг фарзандлар билан муносабатлари уларнинг жисмоний ҳамда руҳий соғликларига, ахлоқига салбий таъсир кўрсатмаслиги лозим. Оила тарбиясида ота-оналар фарзандларга нисбатан шафқатсиз, қўпол муносабатда бўлиш, уларнинг инсоний қадр-қиммати, ғурурини поймол этиш тақиқланади. Республикада амалда бўлган қонунчилик асосларига кўра ота-она томонидан фарзандларни менсимаслик, ҳақоратлаш ёки эксплуатatsiя қилишга йўл қўйилмайди.