O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi gulistоn dаvlаt universiteti o’. T. Toshbekov

2.
Eng past "Strukturali"- tuproqlar-sahro mintaqasi tuproqlaridir. Bulardan taqirlar eng 
oxirgi o’rinda turadi. 
 

---

84 
Suvga chidamli agregatlarning miqdoriga qarab tuproqni 
baholash shkalasi. (M. Umarov, J. Ikromov, 1983)
Suvga 
chidamli 
agregatlar 
miqdori (0,25 mm dan katta 
agregatlar yig’indisi b’yicha) 
og’irligiga 
nisbatan 
% 
xisоbida. 
Tuproqning strukturali holati 
(10 mm dan 0,25 mm gacha 
bo`lgan agregatlar yigindisi) 
>25 
15-25 
10-15 
5-10 
<5 
>70 
60-70 
45-60 
<45 
Yaxshi strukturali
– tipik bo’z tuproq mintaqasining 
botqoq, 
botqoq-o’tloqi 
tuproqlarining 
haydaladigan 
qatlamiga hos. 
O’rtacha strukturali
– madaniylashgan bo’z tuproq, bo’z 
tuproq va bedazorning o’tloq tuproqlariga hos.
Yengil strukturali
– erodirlangan tipik bo’z tuproq, 
Sug’oriladigan bo’z tuproq va Cho’l mintaqasidagi 
gidromorf tuproqning haydaladigan qatlamiga hos. 
Yomon strukturali
- sho’rlanmagan Sug’oriladigan taqir 
tuproq, sho’rlangan bo’z tuproq va Cho’l mintaqasidagi 
boshqa tuproqlarga hos. 
Strukturasiz
– yangi o’zlashtirilgan taqirlar, Cho’l-
qumoq kompleksida uchraydigan kulrang va taqir uchun 
hos. 
Eng yaxshi
– tipik bo’z tuproq mintaqasidagi gidromorf 
tuproqlar haydalma qatlamiga xos, bedazor bo’z tuproq va 
yetilganda ishlov berilgan tuproqlarga hos. 
Yaxshi 
– yetilganda ishlangan bo’z tuproq bedapoya 
qatlami bo’yicha taqir va mexanik tarkibi serloy bo`lgan 
Cho’l mintaqasidagi gidromorf tuproqlarga hos. 
O’rtacha ( qoniqarli)
– bedapoyalar, Sug’oriladigan bo’z 
tuproqning haydaladigan qatlami va mexanik tarkibi og’ir 
bo`lgan Cho’l mintaqasi uchun hos. 
Qoniqarsiz
– bo’z tuproqning kuchli zichlashgan quruq 
xaydalgan va xaydov ostki qatlamlari, og’ir mexanik 
tarkibli Cho’l zonasi tuproqlari uchun hos (bu yerlar 
xaydalganda 60% loyli ko’chkilar vujudga keladi). 
3.
Bo’z tuproqlar mintaqasida ham, sahro tuproqlarida ham gidromorf tuproqlarning 
makrostrukturasi shu mintaqalardagi avtomorf tuproqlariga nisbatan suvga chidamliroq bo’ladi. 
4.
O’zbekistonning ekinbop tuproq tiplari orasida, makrostrukturasining suvga chidamliligi 
jixatidan Fargona vodiysining tuproqlari juda yaxshi xisоblanadi.