O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi gulistоn dаvlаt universiteti o’. T. Toshbekov

Joyning qiyaligiga qarab belgilanadigan supalar oralig’idagi masofa, m. 
Joyning qiyaligi 
Tuproq tarkibi 
Qumoq 
Qumloq 
0,02 
38 
50 
0,03 
30 
41 
0,04 
27 
38 
0,05 
26 
35 
0,06 
25 
30 
0,08 
24 
26 
0,10 
20 
24 
0,12 
18 
22 
Agromeliorativ tadbirlarda tog’ va tog’ yon bag’rilarida olingan supalardagi daraxtlar ostiga 
va oraliqlariga ko’p yillik o’tlar urug’ini ekish, ularni parvarishlash, keng supalarda shudgorlangan 
( 5-10 sm) va shudgorlanmagan ( 1m.) , chuqur yumshatilgan va yumshatilmagan polosalar, nam 
to’plash egatlari hosil qilish, tuproq unumdorligini oshirish, chorva mollarini boqishni tartibga 
solish kabi ishlarni o’z ichiga oladi. 
Gidrotexnikaviy tadbirlar sel oqimi vujudga keladigan o’zanlarda va o’zanlarning oldi 
qismlarida hamda tik nishabli yerlarda, jarliklarda maxsus gidrotexnik inshoatlar qurishdir. Bunday 
inshoatlarga jala suvlarini oqizib yuboruvchi ariqlar, dambalar, tosh tutgich inshoatlari, o’zanlarni 
mustahkamlash ( tosh, beton plitalar, daraxt shohlari) kiradi.
 
Nazorat topshiriqlari: 
2.1. Sel deb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ga aytiladi ?. 
2.2. O’zbekistonda sel oqimi . . . . . . . . .larda keng tarqalgan ?. 

---

128 
2.3. Qiyalik 2-40 dan ortiq bo’lgan yerlarda bir mavsumda . . . . . .tuproq yuviladi ?. 
2.4. Sel oqimi . . . . . . . . . . . . . . . ga bog’liq bo’ladi ?. 
2.5. Sel oqimining oldini olish va qarshi kurash uchun . . . . . .kabi tadbirlar qo’llaniladi ?. 
Mavzuga oid xulosalar: 
1.
Eroziya jarayoni qanday faktorning tasirida vujudga kelganligiga qarab uchga 
bo’linadi. 
2.
Eroziya jarayoni joining holatiga, tuproqning tarkibiga, suv-fizik xossalariga 
o’zimliklar qoplamiga va iqlim sharoitiga bog’liq. 
3.
Tog’, tog’ oldi va adir liklarda kuchli yog’ingarchilik natijasida sel kelishi 
kuzatiladi. 
4.
Sel oqimiga qarshi kurash uchun agro-o’rmon, agromeliorativ va gidrotexnik 
tadbirlar amalga oshiriladi.