O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta mahsus ta'lim vazirligi cm. Mustafayev, O'. A. Ahmedov, M. S. Mustafayeva, M. T. Yulchiyeva

Машғулот 41
Мева
Амалий машғулот учун
Зарур материаллар
Ҳўл ёки консервация қилинган (Қуритилган) кўкнор–Dapav, бангидевона–Datura sp, пахта–(Gossipium hirsutum), кунгабоқар–(Heianthus annuus), айиқтовон–(Ranunculus sp), қулипной–(Fragatia sp), бўғдой–(Sriticum durum), қайрaғоч–(Ulmus densa), помидор–(томат) Licopericum esculentum, ёки картошка–(Solanum tuberosur), олволи–(Prunus cerasus), Дўлана–(Grataegus, Pohica) Олма–(Malus sp), бодринг–(cucmis sp) лавлаги–(Cucumis, betavulgaris).
Умумий маълумот
Мева гул қисмидан вужудга келадиган кўпайиши ва тарқалиши вазифасини бажарадиган орган.
Бу орган фақат ёпиқ уруғли ўсимликлар учун ҳос бўлиб унинг муҳим қисми ундаги уруғ ҳисобланади. Бошқача айтганда мева қўш уруғланишдан сўнг геницейнинг метоморфозм натижасида вужудга келади. Мевани ҳосил бўлишида геницейдан ташқари унинг вужудга келишида гул қисмлари, айрим ҳолларда тўлгул иштирок этади.
Мевани ҳосил бўлишида фақат уруғчи (тугунча) иштирок этса, бундай мева оддий мева деб юритилади. (нўхат–Pisum sativum) бир гулнинг бир неча уруғчи (тугунча)сидан ҳосил бўлган малина, маймунжон,қулубжон ёлғон (сохта) мева (расм) деб юритилади. Кўпгина ҳолларда деворини ҳосил бўлишида гулнинг бошқа қисмлари хусусан гул ўрни, чангчиларнинг туб қисми, гул коса барглари ҳам иштирок этади. (расм ХЖР 111)
Айрим ҳолларда гул фақат бир гулдан эмас балки, бир неча бир–бири билан ўзаро туташ гуллардан шаклланган ловлаги–(Beta vulgaris)
Бир неча гул уручисидан айрим ҳолларда гул тўпламдан тут–(Morus alba), анжир–(Ficus carica) шаклланган бўлади. Бундай гул тўпламларидан ҳосил бўлган сохта мева–(сопладиялар)лар ҳисобланади. (69 расм)
Шундай қилиб сохта мевалар ҳосил бўлишида гул қисмларидан ташқари тўлгулнинг гул банди ҳам иштирок этади.
Мева девори (перикарпий) тугунча деворидан шаклланиб уч қатламдан иборат ва данакли ливаларда аниқ ажралиб туради. У устки қатлам–экзокартий, оралиқ қатлам–мезокартий ва ички қатлам–эндокартийдан иборат.
Табиатда мевалар ниҳоятда турли–туман. Шунга кўра уларни бир–биридан фарқлаш мақсадида морфологик жиҳатдан, хусусан гинецейнинг тузилишига қараб опокарп, синкарп, парокарп ва лизикарп типларга бўладилар.