O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta mahsus ta'lim vazirligi cm. Mustafayev, O'. A. Ahmedov, M. S. Mustafayeva, M. T. Yulchiyeva

Топшириқ

1. 
   Буғдой, арпа, сўли, ловия, нўхат ва кунгабоқар ўсимликларининг ҳар хил тузилишини кузатинг.
   
2. 
   Ўсимталарнинг ҳар хил ўсиш фазасида шакл тузилишини ўрганинг ва суратини дафтарга чизиб, тавсифини ёзинг.
   

Ишнинг бориши
Амалий машғулотда кузатиш учун юқорида кўрсатилган усулда ўстирилган буғдой, арпа, ловия, нўхат ва кунгабоқарнинг ўсимтаси ўрганилади. Ўсишнинг бошланиши (ўсимта тўлиғича тупроқнинг бағрида), униб чиқиш ва биринчи баргнинг ўсиб чиқиши кузатилади.
Ловиянинг илдизи аввал уруғ пўстини ёриб чиқади ва тупроққа суқулиб кирганлиги белгилаб олинади. Шундан сўнг куртакнинг ўсиши кузатилади.
Илдиздан сўнг поя илмоқ шаклида букилиб ўса бошлайди. Бунинг эътиборга молик жойи шундаки, тупроқни куртак эмас, балки поя силжитади ва куртакни тупроқ юзасига чиқаради. Уруғ паллалар яшил тус олади ва унда маълум вақтга қадар фотосинтез жараёни давом этади. Куртак юқорига қараб ўсишни давом эттиради ва биринчи ҳақиқий барг ҳосил бўлади.
Ўсимликнинг қисмлари: ўқ илдиз, ён илдизлар, илдиз бўйинчаси, гипокотиль, эпикотиль, бўғин оралиғи, куртак, барг ва уруғ палла сурати чизилади ҳамда уларнинг ҳар бири белгиланади.
Буғдой ўсимтаси икки-уч илдизли бўлиб, улардан бири асосий, қолганлари гипокотилда ҳосил бўлади. Буғдойнинг куртаги барча қўнғирбошдошлар оиласига мансуб ўсимликлар сингари колеоптиль ҳимояси остида тупроқ қатламларини ёриб, ташқарига чиқади. Ўсимтанинг расми чизилиб, бош илдиз, қўшимча илдизлар, колеоптиль ва барг белгилангач уларнинг тавсифи батафсил ёзилади.
Назорат саволлари

1. 
   Ўсимликнинг ўсиб чиқиш пайтида зародиш (мурта)нинг қайси органи биринчи навбатда ўса бошлайди?
   
2. 
   Илдиз бўйни нима?
   
3. 
   Поянинг қайси қисми гипокотиль, қайси қисми эпикотиль деб юритилади?
   
4. 
   Ўсиш пайтида ҳамма ўсимликларнинг уруғ палласи ҳам тупроқ юзасига чиқадими?
   
5. 
   Қандай барг ювениль барг деб юритилади?