O`zbekiston respublikasi оliy va o`rta махsus та’liм vazirligi bухоrо даvlat universiteti



Download 1,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/122
Sana31.03.2022
Hajmi1,8 Mb.
#520258
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   122
Bog'liq
hozirgi ozbek adabiy tili sintaksis

Morfologik birikuvchanlik.
Leksemalarga grammatik shakllar qo`shilganda 
ularning birikuvchilari sirasida jiddiy o`zgarish yuz beradi. Bunga amin bo`lish uchun 
[kitob] leksemasining grammatik shaklsiz va grammatik shakllangan holatlarida 
valentlik imkoniyatlarini taqqoslash kifoya.
Ayon bo`ladiki, 2-va 3- Chizmalarda [kitob] leksemasining birikuv 
imkoniyatlari ko`plik son shakli -lar va kichraytirish qo`shimchasi -Cha hisobiga 
toraygan. Quyidagi gaplarda esa leksemaning biriktirish imkoniyati kengayganligiga 
amin bo`lamiz:
1. Salim kitob o`qidi.
2. Salim ukasiga kitob o`qitdi. 
Demak, leksemalar kabi grammatik shakllar ham valentlikka ega bo`lib, ular 
leksemalar valentligiga ta‘sir qilishi - uni toraytirishi yoki kengaytirishi mumkin. 
Tayanch tushunchalar
: Valentlik, lison va nutq, imkoniyat va voqelik, erkin 
bog`lanish, leksema va so`z, valentlik va sintaktik aloqa, leksema, morfologik shakl 
va so`zshakl valentligi. 
 
Tavsiya etiladigan adabiyotlar: 
1. Маҳмудов Н., Нурмонов А. Ўзбек тилининг назарий грамматикаси. – Т., 
1995. 
2. Неъматов Ҳ., Сайфуллаева Р., Қурбонова М. Ўзбек тили структурал 
синтаксиси асослари. – Т., 1999. 
3. Расулов Р. Ўзбек тилидаги ҳолат феъллари ва уларнинг облигатор 
валентликлари. – Т., 1989.
4. Сайфуллаева Р., Менглиев Б. в.б. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис.III. – 
Qiziq 
Katta 
Badiiy kitob 
O`nta 
Ko‘p
Qiziq 
Katta 
Badiiy kitoblar 
Ko‘p
Qiziq 
Katta 
Badiiy kitobcha 
Ko‘p


Т., 2006. 
5. Степанова М.Д., Xельбиг Г. Части речи и проблема валентности в 
современном немецком языке. – М., 1978.
6. Қўчқортоев И. Сўз маъноси ва унинг валентлиги. – Т., 1977.
Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar: 
1. Birikuvchanlik nima?
2. Ma`noviy birikuvchanlik haqida ma‘lumot bering.
3. Sintaktik valentlik haqida ma‘lumot bering.
4. Morfologik birikuvchanlik haqida ma‘lumot bering. 
5. Lihgvistik valentlik va kimyoviy valentlikni qiyoslang. 

Download 1,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish